من در خانه خود می باشم،از هیچ تابنده ای در هیچ چیز پیروی نمی کنم!و به ریش هر استادی می خندم،که به ریش خود نخندیده است!
بيگانه با خلق و نيز سودمند برای خلق؛ راهم را اين گونه مي پويم،گاه آفتاب، گاه ابر و هماره بر فراز همين خلق!
بگذار به من رحم آرند و با من به خاطر سرمازدگی هایــــم آه کشند و بنالند که:
"سرانجام یخ دانایی او را خشک خواهد کرد".
وضو كليد ورود به نماز است.
نماز بدون وضو، نماز نيست.
وضو جزو ايمان است.
وضو نظافت جسم است.
وضو نشاط روح است.
وضو وسيله نزديكي به خداست.
وضو اجازه ورود به نماز است.
كسي كه وضو دارد در حال عبادت است.
دست زدن به قرآن و نام خدا بدون وضو حرام است.
وضو كفاره گناهان كوچك است.
وضو نور معنوي است.
واجبات وضو
1- نيت
2- شستن صورت
3- شستن دستها
4- مسح سر
5- مسح پا
مستحبات وضو
قبل از وضو مستحب است دستها را تا مچ بشوييم.
بهتر است با آب سرد وضو بگيريم.
مستحب است كه آب وضو را خشك نكنيم.
مستحب است هنگام وضو گرفتن، رو به قبله بايستيم.
مستحب است قبل از وضو مسواك بزنيم.
مستحب است هنگام وضو، آب در دهان بگيريم و بگردانيم.
مستحب است هنگام وضو، آب را در بيني كرده، آن را بالا بكشيم.
هنگام وضو انگشتان را باز كنيم تا كاملاً شسته شود.
خواندن سوره قدر و دعا نيز در هنگام وضو گرفتن مستحب است.
زمان نزول قرآن
آغاز نزول قرآن در ماه مبارک رمضان و در شب قدر صورت گرفت:
«شهر رمضان الذی انزل فیه القرآنهدی للناس و بینات من الهدی و الفرقان» [بقره 2: 185]،«انا انزلناه فی لیله مبارکه انا کنا منذرین، فیهایفرق کل امر حکیم» [دخان 44: 4 3]،«انا انزلناه فی لیله القدر» .[قدر 97: 1]
شب قدر نزد امامیه میان دو شب مردد است:شب 21 و 23 ماه مبارک رمضان .
شیخ کلینی از حسان بن مهران روایت کرده است گوید: از امام صادق (علیه‌السلام) پرسیدم: شب قدر کدام است؟
فرمود: «آن را در یکی از دو شب 21 و 23 جستجو کن .»
زراره از امام صادق (علیه‌السلام) روایت کرده فرمود: «شب 19 شب تقدیراست، شب 21 شب تعیین و شب 23 شب ختم و امضای امر است» [4شیخ طوسی، التهذیب،ج 4، ص 330، شماره 102]
شیخ صدوق میگوید: «مشایخ ما اتفاق نظر دارند که لیلة القدر، شب 23 ماهرمضان است» [شیخ صدوق، الخصال، ج 2، ص 102 التمهید، ج 1، ص 109 108] این شبرا «لیله الجهنی» نیز گویند به شرحی که در حدیث ابوحمزه ثمالی آمده است. [وسایل الشیعه ج 10 ص 355 التمهید ج 1 ص 10]
سه سال تأخیر نزول
آغاز وحی رسالی (بعثت) در 27 ماه رجب، 13 سال پیش از هجرت (609 میلادی) بود [در این که بعثت در 27 ماه رجب اتفاق افتاده است، روایات بسیاری واردشده و در آنها عبادات ویژه ای سفارش شده است، زیرا آن روز را پیوسته بابفتح برکات دانسته‌اند (ر ک: ابن الشیخ، الامالی، ص 28 کافی، ج 4، ص 149بحارالانوار، ج 18، ص 189 وسایل الشیعه، ج 7، ابواب الصوم المندوب، باب 15،حدیث 7 1 مناقب ابن شهر آشوب، ج 1، ص 150 سیره حلبیه، ج 1، ص 238 منتخبکنزالعمال در حاشیه مسند احمد، ج 3، ص 362)، ولی ابوجعفر طبری آملی (224 310) روایتی دارد که به استناد آیه 41 سوره انفال «و ما انزلنا علی عبدنایوم الفرقان یوم التقی الجمعان» آغاز بعثت را روز 17 رمضان دانسته است،زیرا این آیه درباره جنگ بدر که در همین زمان اتفاق افتاد، نازل شد وظاهراً ابوعبداللّه زنجانی آن را تأیید کرده است (تاریخ القرآن، ص 7) ولیآیه کریمه صرفاً اشاره دارد که در این روز آیه‌هایی از قرآن درباره انفال ودیگر شئون مربوط به جنگ بر پیامبر نازل شده است، اما درباره آغاز نزولقرآن یا بعثت در این روز سخنی در بین نیست (التمهید، ج 1، ص 106).]، ولینزول قرآن به عنوان کتاب آسمانی،سه سال تأخیر داشت این سه سال را به نام «فترت» [فترت به معنای سستی و کاهشیافتن است در این جا کنایه از قطع تداوم وحی قرآنی می‌باشد] می‌خوانند .
علیبن ابراهیم قمی میگوید: از امام صادق (علیه‌السلام) سؤال شد: چگونه قرآندر ماه رمضان نازل گردید، با آن که در طول بیست سال نازل شده است؟امام صادق (علیه‌السلام) در روایات مذکور تصریح فرمودند: «ثم نزل فی طول عشرین عاما» که ابن‌بابویه صدوق و علامه مجلسیو سید عبداللّه شبرو دیگران این نظر رابرگزیدهاند
پیامبر (صلی الله علیه و آ له) در این مدت دعوت خود را سری انجام میدادتا آیه «فاصدع به ما تؤمر» [حجر 15: 94] نازل شد و دستور اعلان دعوت رادریافت کرد. [سیره ابن هشام، ج 1، ص 280 ابوالحسن علی بن ابراهیم القمی 1ابوالحسن علی بن ابراهیم القمی، 4، تفسیر قمی،ذیل آیه 94 سوره حجر مناقبابن شهر آشوب، ج 1، ص 40]
ابو عبداللّه زنجانی گوید: «پس از نزول آیه» اقراباسم ربک الذی خلق [علق 96: 1.] تا مدت سه سال قرآن نازل نشد و این مدت را فترت وحی می‌نامند، سپس قرآن بهصورت تدریجی نازل گردید که مورد اعتراض مشرکین قرار گرفت [تاریخ القرآن، ص 9] چنان که درتفسیر آیه«لولا نزل علیهالقرآن جمله واحده» [فرقان 25: 32] بیان شده است .
مدت نزول
مدت نزول تدریجی قرآن بیست سال است . نزول قرآن سه سال بعد از بعثت آغازو تا آخرین سال حیات پیامبر (صلی الله علیه و آ له) ادامه داشت .
ابوجعفر محمد بن یعقوب کلینی رازی (متوفای 328) حدیثی آورده است که حفصبن غیاث از امام جعفر صادق (علیه‌السلام) می‌پرسد: با آن که نزول قرآن درمدت 20 سال بوده، چرا خداوند فرموده است: «شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن» [بقره 2: 185 رک: اصول کافی، ج 2، ص 628، حدیث 6.]
محمد بن مسعود عیاشی سمرقندی (متوفای 320) از ابراهیم بن عمر صنعانی نقلمیکند که به حضرت امام صادق (علیه‌السلام) عرض کرد: چگونه قرآن در ماهرمضان نازل گردیده با آن که در مدت بیست سال نازل شده است؟ [تفسیر عیاشی، ج 1، ص 80، حدیث 184]
علی بن ابراهیم قمی میگوید: از امام صادق (علیه‌السلام) سؤال شد: چگونهقرآن در ماه رمضان نازل گردید، با آن که در طول بیست سال نازل شده است؟ [تفسیر قمی، ج 1، ص 66]
امام صادق (علیه‌السلام) در روایاتمذکور تصریح فرمودند: «ثم نزل فی طول عشرین عاما»کهابنبابویه صدوق [شیخ صدوق، الاعتقادات، ص 101] و علامه مجلسی [بحارالانوار، ج 18، ص 250 و 253] و سید عبداللّه شبر [عبداللّه شبر، تفسیرشبر، ص 350] و دیگران این نظر را برگزیده‌اند. [جلال‌الدین سیوطی، الاتقانفی علوم القرآن، ج 1، ص 40]
ازامام صادق (علیه‌السلام) پرسیدم: شب قدر کدام است؟ فرمود: آن را در یکی ازدو شب 21 و 23 جستجو کن» زراره از امام صادق (علیه‌السلام) روایت کردهفرمود: «شب 19 شب تقدیر است، شب 21 شب تعیین و شب 23 شب ختم و امضای امراست
سعید بن مسیب، (متوفای 95)، از بزرگان تابعین و از فقهای سبعهمدینه، میگوید: قرآن بر پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آ له) در سن 43سالگی نازل شد [حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج 2، ص 610] و اینغیر از بعثت است که به اتفاق امت در سن 40 سالگی بوده است واحدی نیشابوریاز عامر بن شراحیل شعبی، از فقها و ادبای تابعین (20 109)، نقل میکند کهگفته است: «مدت نزول قرآن حدوداً بیست سال بوده است» [علی بن احمد واحدینیشابوری، اسباب النزول، ص 3]
و نیزامام احمد بن حنبل از وی نقلمیکند که گفته است: «نبوت پیامبر (صلی الله علیه و آ له) در سن چهل سالگیبوده است و پس از سه سال، قرآن در مدت بیست سال نازل شده است .»
وابوالفدا، معروف به ابن کثیر میگوید: «سند این نقلکاملاً صحیح است» [ابن کثیر، البدایه و النهایه فی التاریخ، ج 3، ص 4الاتقان، ج 1، ص 45 طبقات ابن سعد، ج 1، ص 127] ابوجعفر طبری از عکرمهروایت کرده که ابن عباس گفته است: «نزول قرآن، از آغاز تا پایان، بیست سالبه طول انجامید» [تفسیر طبری، ج 2، ص 85]
ابوالفدا اسماعیل بن کثیر دمشقی (متوفای 774) از محمد بن اسماعیل بخاریحدیثی می‌آورد که ابن عباس و عایشه گفتند: «قرآن به مدت ده سال در مکه و دهسال در مدینه نازل شد» و نیز از ابوعبید قاسم بن سلام روایت بیست سال نزولقرآن را آورده و در پایان گفته است: «هذا اسناد صحیح».[ابن کثیر، فضائلقرآن (در پایان تفسیر ابن کثیر چاپ شده است) ص 2]
زمان نزول قرآن
درباره نزول دفعى قرآن همین قدر مىدانیم که در شب قدر بوده است[۱]واز آن جا که قرآن مىفرماید:[۲]ماه رمضان ماهى است که قرآن در آن نازل شده، پس شب قدر هم در ماه رمضانمىباشد.
و اما این که شب قدر کدام شب از شب هاى ماه رمضان مىباشد، دقیقاً معلومنیست و اختلافاتى در این زمینه مشاهده مى‌شود؛[۳]ولى به نظر مىرسد که در بین احتمالات موجود، این احتمال که شب بیست وسوم، شب قدر باشد، قوى تر است؛ زیرا روایات و قراین زیادى آن را تأییدمىکنند.[۴]
در عین حال مشخص نیست که در چه سالى این امر مبارک اتفاق افتاد. امامىتوان گفت: گرچه شب قدر، شب نزول قرآن در نشأه طبیعت بود، اما شب عروجپیامبر(ص) هم محسوب مىشد؛ زیرا قرآن در ام الکتاب، نزد پروردگار است[۵]و انسان تا عروج نکند نمى تواند قرآن را در ام الکتاب دریابد.[۶]از این جا مى توان فهمید که نزول دفعى قرآن در زمان رسیدن پیامبر اکرم(ص) به این مرحله از کمال بوده است. بنابراین مى توان حدس قوى زد که این نزولدر همان سال اول رسالت؛ یعنى حدود ۵۶ روز بعد از بعثت بوده است.
این عدد با در نظر گرفتن زمان بعثت (۲۷ رجب) و شب قدر (۲۳ رمضان) و بافرض ۳۰ روز بودن ماه هاى رجب و شعبان به دست آمده است.
در خصوص نزول تدریجى[۷]قرآن که مقارن بعثت بوده است، به جهت اختلاف موجود در تاریخ دقیق بعثت،[۸]نیز اختلاف نظر وجود دارد.
نظر مشهور این است که پیامبر عظیم الشأن اسلام در روز دوشنبه ۲۷ رجبمطابق با اول فوریه ۶۱۰ میلادى، به رسالت مبعوث شدند[۹]و در این هنگام، پنج آیه اول سوره علق بر آن حضرت نازل گردید.[۱۰]سپس نزول آیات دیگر قرآن به تدریج تا پایان عمر حضرت ادامه داشته و مدتبیست و سه سال به طول انجامیده است.
عده اى بر این عقیدهاند که زمان بعثت با زمان نزول تدریجى قرآن، بهعنوان یک کتاب آسمانى، فرق دارد. در نظر آنان گرچه پنج آیه از سوره علق درهنگام بعثت بر پیامبر(ص) نازل شده، اما آن حضرت مأمور به تبلیغ عمومى نبودهاست. او بعد از سه سال دعوت مخفیانه، مأمور به دعوت عمومى گردید[۱۱]و از این هنگام بود که قرآن به عنوان کتابى که از آسمان نازل مىشده، بهکتابت در آمد و… از این روى اگر چه بعثت در ماه رجب بوده، اما شروع نزولتدریجى قرآن، بعد از سه سال، در شب قدر از ماه رمضان بوده است.[۱۲]
مؤید این عقیده، روایاتى است که زمان نزول قرآن را مدت بیست سال بیانمىکنند.[۱۳]بنابر این نظر و عقیده،[۱۴]زمان نزول تدریجى قرآن به عنوان کتاب آسمانى، در سال چهارم بعثت؛ یعنىحدوداً سه سال و پنجاه و شش روز بعد از بعثت بوده و تا پایان عمر حضرت رسول (ص)؛ یعنى ۲۸ صفر سال یازدهم هجرت ادامه داشته است.
در نتیجه، با توجه به این که تاکنون ۱۴۳۲ سال از زمان هجرت پیامبر گذشتهو بعثت پیامبر(ص) تقریباً سیزده سال قبل از هجرت بوده است، اگر مبناى اولرا بپذیریم، از اولین آیه اى که نازل شده حدوداً ۱۴۴۴ سال قمرى مىگذرد؛ واگر مبناى دوم را بپذیریم، از نزول اولین آیه، ۱۴۴۱ سال سپرى شده است.
ناگفته نماند که بنابه گزارش برخى از مورخان، زمان بعثت در اول فوریه۶۱۰میلادى بوده است و از آن جا که اکنون در سال ۲۰۱۱ میلادى هستیم،مىتوانیم زمان نزول اولین آیه را بر اساس سال میلادى محاسبه نماییم
نماز صبح
وقت نماز صبح، از اذان صبح است تا طلوع آفتاب و بايد در اين فرصت خوانده شود.
نماز ظهر و عصر
وقت نماز ظهر وعصر، از نيمروز (ظهر) است تا مغرب، كه نمازگزار بايد در اين فاصله، ابتدا نماز ظهر را بخواند و پس از آن، نماز عصر را.
نماز مغرب و عشا
از اذان مغرب - كه كمي بعد از غروب آفتاب است - تا نيمه شب، وقت نماز مغرب و عشا است و بايد نماز مغرب، قبل از عشا خوانده شود.
بهتر است انسان، نماز را در اول وقت بخواند، و هرچه به اول وقت نزديكتر باشد ثواب بيشتري دارد.
اگر كسي نمازهاي خود را در وقت تعيين شده نخواند گناه كرده و بايد بعداً به نيت "قضا" بخواند.
وقت نمازهاي غير هميشگي (كه در زمانهاي مخصوص واجب شود)
1- نماز آيات؛ زماني واجب مي شود كه زلزله شود يا خورشيد و يا ماه بگيرد (كسوف يا خسوف شود). همچنين اگر رعد و برق شديد شود يا بادهاي سياه وزرد و سرخ بوزد كه بيشتر مردم بترسند.
2- نماز ميت؛ وقتي واجب مي شود كه فرد مسلماني از دنيا برود. اگر حتي يك نفر هم بر مرده نماز بخواند كافي است.
3- نماز طواف؛ دو ركعت است و بعد از طواف خانه خدا، در حج يا عمره واجب مي شود.
4- نماز نذر؛ اگر كسي نذر كند كه نمازي بخواند، بايد به آن نذر عمل كند واگر وقت مخصوصي را براي آن مشخص كرده، بايد در همان وقت بخواند.
باور کنید کسانی که به تفکرات بنده اشکال گرفته اند حتی اصول و فروع دینشون رو نمیدونستند :-)
اصول و فروع دین
اصول دین ، پایه‌های اعتقادیدیناست که نخست باید به آنها ایمان آورد و سپس بهفروعیکه از آن بر خواسته است پای بند بود. اصول دین مربوط به اعتقاد است وفروع دینمربوط به عمل. اصول دین، توحید، نبوت و معاد، و برای شیعه عدل و امامت نیز اضافه می گردد کهپایههای اعتقادی ادیان را شامل میشود؛ و در زبان‌ها، زمان‌ها و اقواممختلف صور متفاوتی به خود گرفته‌است ، به تعبیری می‌توان گفت که درخت دین 5ریشه(اصول دین) و 10 شاخه (فروع دین) دارد.
اصول دین:
1ـ توحید:
به معنای یگانگیخداوند متعالاست.
2ـ عدل:
به معنای آن است که افعالخداوند متعالاز سر دادگری و شایستگی است و به هیچ کس ستم نمیکند و هر چیزی را در جایخویش نگه می‌دارد و با هر موجودی، چنانکه شایسته‌است رفتار میکند.
3ـ نبوت:
به معنای پیامبریحضرت محمد بن عبدالله(ص) و دیگر پیامبران الهی است.
4ـ امامت:
بدین معنا که پس ازپیامبر اسلامدوازدهامام معصوممنصب خلافت وامامترا بر عهده دارند و آنان منصوبخداوندمتعالاند
5ـ معاد :
به معنای آن است که روزی همه مکلفان برای بازخواست و حساب در پیشگاه الهی گرد هم می‌آیند و هر کس به پاداش و کیفر خویش میرسد.
فروع دین:
در اصطلاح دیناسلامفروع را بر مسائلی اطلاق می‌کنند که به عمل و عبادات مربوط است. بطور کلی احکامشرعی اسلام یا متعلق به عمل و طاعت است یا متعلق به معرفت و اعتقاد، قسمتاول را احکام فرعی یا عملی و قسمت دوم را احکام اصلی یا اعتقادی می‌گویند.
فروع دین منحصر به تعداد خاصی نیست و طبق تعریف آن شامل تمام احکام عملی متناسب بااصول میشود.
۱۰مورد از مهمترین فروع دین عبارتند از: نماز ـ روزه ـ حج ـ زکات ـ خمس ـ جهاد ـ امر به معروف ـ نهی از منکر ـ تولی ـ تبری
شخصمکلفدر دیناسلامبرای عمل به فروع دین یا باید:
به درجهاجتهادرسیده باشدو طبقفتوایخود عمل کند (واژهمجتهداز کلمه «اجتهاد» مشتق شده‌است. اجتهاددر لغتبه معنایتلاش و کوشش است، اما مقصود از آن در اصطلاح اسلامی، بذل جهد وکوشش برایاستنباط احکام شرعی فرعی از منابع فقه اسلامی است. منابع فقهاسلامیعبارتند از:قرآن،سنت،عقلواجماع)
و یا طریقهیاحتیاطرا پیش بگیرد.
و یا از مجتهدتقلیدکند. (تقلیدبه معنی پیرویو دنباله روی کردن است. در مباحث دینی، تقلید دراصول دینجایز نمی‌باشد و باید با تحقیق بهآنها رسید.ولی دراحکاماغلب اوقاتباید از شخص متخصص که به اومجتهدیامرجع تقلیدمیگویند تقلید نمود)
شرح بیشتر فروع دین :
1ـ نماز:
ازعبادتهایمسلماناناست . واژهٔ نماز معادل عربی صلاة یا صلوة است.
نماز در نزددر نزدشیعیانیکی ازفروع دهگانهٔ دیناست. نمازهایی که بر هرمسلمان، در هر شبانه‌روز،واجباست عبارت‌اند از: نماز صبح،ظهر،عصر،مغربوعشا. البته غیر از این نمازها، نمازهای واجب دیگری هم هست که در ذیل تا حدودی توضیح داده شده است.
نمازهای واجب
نمازهای یومیّه (روزانه) : بر مسلمانان واجب است که روزی ۵ بار نماز بخوانند؛ کودکان، بیماران روانی و زنان در دوره عادت ماهانه از خواندن این نمازها معاف هستند. این نمازهای پنجگانه عبارت‌اند از:
نماز صبح (نماز فجر، نماز دوگانه):از سپیده دم تا طلوع آفتاب؛ این نماز دو رکعت است.
نماز ظهر (نماز پیشین): هنگامی که خورشید در وسط آسمان قرار گیرد تا زمان عصر؛ این نماز چهار رکعت است.
نماز عصر (نماز دیگر): بعد از زمان ظهر تا زمان غروب خورشید؛ این نماز چهار رکعت است.
نماز مغرب (نماز شام): از زمان غروب خورشید تا زمان عشا؛ این نماز سه رکعت است.
نماز عشاء (نماز خفتن): از زمانی که شفق سرخ رنگ آفتاب ناپدید شود تا نیمه شب؛ این نماز چهار رکعت است.
شیعیان معتقدند که بلافاصله پس از خواندن نماز ظهر می‌توان نماز عصر و بلافاصله پس از نماز مغرب، می‌توان نماز عشا را تا نیمه شب خواند.
مسلمانان اعتقاد دارند که چنانچه کسی نتواند نماز را در وقت آن بخواند، باید آن را پس از پایان وقت بخواند. چنین نمازی را نماز قضا می‌گویند.
نماز طواف واجب خانه خدا (در مسجدالحرام) : پس از هفت دور چرخیدن به دور کعبه، یک نماز دورکعتی به نام نماز طواف خوانده میشود.
نماز میّت : نماز میت، بر مرده گزارده میشود. این نماز نیاز به وضو و غسل و غیره ندارد و با کفش می‌توان آن را انجام داد. معمولاً در مسجدالحرام پس از هر نماز یومیّه از نمازگزاران دعوت میشود که برای مرده یا مردگانی نماز بخوانند.
نماز قضای پدر و مادر : کسی که در زندگی خود برخی از نمازهایش را به جا نیاورده، باید پسر بزرگترش آن نمازها را نماز قضا کند که جزئیات آن در کتابهای دینی نوشته شده است.
نماز نافله‌ای که به علت نذر یا عهد یا قسم واجب شده است : نماز نافله به خودی خود واجب نیست و مستحب است ولی مثلاً اگر کسی نذر کند (تصمیم بگیرد) که اگر بیماریم معالجه شود، نماز نافله خواهم خواند و بیماریش معالجه شود، نماز نافله بر او واجب میشود که جزئیات این موضوع در کتابهای دینی ذکر شده است.
2ـ روزه:
در اسلام عبادتی است که انسان برای انجام فرمان خدا از اذان صبح تا اذان مغرب از چیزهایی که روزه را باطل میکند خودداری نماید.
آیه ۱۸۲ بقره امر به روزه میکند و ظاهراً در رمضان سال دوم پس از هجرت فرو فرستاده شده‌است. در اسلام روزه در ماهرمضانماه نهم تقویم قمری بر مسلمانان واجب شده‌است و حکم آن در آیات ۱۸۲ تا ۱۸۷ سورهبقرهآمدهاست که در آن خداوند میگوید:«ای کسانی که ایمان آورده‌اید، روزه برشما واجب شده همانطور که بر اقوام قبل از شما واجب شده بود، شاید با تقواشوید.» محمد حسین طباطباییدرتفسیر المیزاندر این باره میگوید: «در خصوص روزه برگشتن آثار اطاعت در انسان را درجمله «شاید با تقوا شوید» بیان کرده‌است و میگوید فایده روزه تقوا است. وآن خود سودی است که عاید خود شما میشود. و هر که بخواهد به عالم طهارت ورفعت متصل شود و به مقام بلند کمال و روحانیت ارتقاء یابد، اولین چیزی کهلازم است بدان ملتزم شود این است که از افسار گسیختگی خود جلوگیری کند وبدون هیچ قید و شرطی سرگرم لذت‌های جسمی و شهوات بدنی نباشد. و خود رابزرگتر از آن بداند که زندگی مادی را هدف بپندارد. و سخن کوتاه اینکه ازهر چیزی که او را از خداوند مشغول می‌دارد بپرهیزد. و این تقوایی که قرآنبه آن اشاره میکند ، تنها از راه روزه و خودداری از شهوات بدست می‌آید. و اینخودداری از شهوات عبارتست از خودداری از شهوت شکم از خوردن و آشامیدن وشهوت جنسی. و اگر مدتی از این سه چیز پرهیز کنند به تدریج نیروی خویشتن داری ازگناهان در آنان قوت می‌یابد و نیز به تدریج بر اراده خود مسلط می‌شوند وآن وقت در برابر هر گناهی عنان اختیار از کف نمی‌دهند و در تقرب به خداوندمتعال دچار سستی نمی‌گردند . روزه در اسلام یکی از فروع عبادی بشمار می‌آید.در حدیثی از امام جعفر صادق (ع) علت تشریع روزه برابری میان فقرا و اغنیاست.
3ـ خمس :
لغت عربی است و به معنای یک پنجم می باشد . خمس ، یکی از انواع مالیات‌های اسلامی است کهشیعیان بدان معتقدند و به منظور رفع مشکلات مالی امت اسلامی و توزیععادلانه ثروت و تقویت بنیه مالی حکومت اسلامی وضع شده است.
به اعتقادشیعیانهر مالی که یک سال بدون استفاده قرار گیرد و غنیمت جنگی و چند مورد دیگر خمس به آن تعلق می گیرد و دادن خمس واجب است.
طبق اعتقاد شیعه، خمس به دو سهم تقسیم میشود که یکی سهم سادات فقیر، یتیم و در راه درمانده‌است و دیگری سهم امام زمان که هر دو سهم باید به مرجع تقلید یا نمایندهٔ وی داده شود، مگر آن که از ایشان اجازه گرفته و در راهی مصرف شود که آنها اجازه می‌دهند.
خمس بر هفت چیز تعلق می گیرد:
اول:آن چیزی است که در جنگ از کفّار گرفته می شود، منقول باشد یا غیر منقول.
دوم:معادن
سوم:گنج
چهارم:هرچه با غواصی از دریا خارج شود، مثل جواهر و در اگر قیمتش یک دینار به بالا باشد.
پنجم:آن چه از هزینه سالانه شخص و نفقه خوارانش سرافتد.
ششم:هرگاه شخص، زمینی را از مسلمانی بخرد، خمس بر آن واجب است و بر اساس آن چه در مدارک گفته است مراد زمین آماده شده برای زراعت است.
هفتم:هر گاه حلال با حرام مختلط شده باشد و قابل تمیز نباشد.
4 ـ زکات :
از دستورات اسلامیست و در مورد چیزهایی وضع شده کهانسانآنها را با کمکطبیعتبه وجود می‌آورد، آن هم طبیعت سهل و ساده؛ یعنی انسان به نسبت کار کمیانجام می‌دهد و طبیعت کار بیشتر را انجام می‌دهد و محصول را مفت و رایگاندر اختیار انسان می‌گذارد.
مثلاًگندمکه انسان بوجود می‌آورد در قسمت کمی، فکر و عمل او دخالت دارد و قسمت بیشتر فعالیت طبیعت است. ازاینرواسلامبه انسان میگوید اینجا که از سخاوت طبیعت استفاده می‌کنی مقداری از آن راباید در راههای دیگر بدهی اینجا اگر چیزی با زکات قابل قیاس باشد موارددیگر مثلبرنجاست: چرا گندم باید زکات داشته باشد و برنج نداشته باشد؟
این مساله در سابق هم مطرح بوده‌است در جواب گفته‌اند آن سادگی درموارد زکات هست در برنج نیست یعنی به آن سادگی که گندم به دست می‌آید برنجبه دست نمی‌آید و زحمت زیادی می‌خواهد و زکات در واقع به این علت است کهیک مقدار از چیزی را که طبیعت رایگان در اختیار انسان قرار می‌دهد بهدیگران بدهد.
5ـ حَجّ :
یکی از مهمترینفروع دیناسلاماست. مسلمانان با داشتن شرایطی به شرح زیر ، مکلف‌اند در دهه اول ماهذیالحجهبهمسجد الحرامدر شهرمکهدرعربستان سعودیرفته و مجموعه‌ای از اعمال نیایشی را به‌جا آورند.
شرایط حج :
بالغ باشد.
عاقل و آزاد باشد.
بخاطر حجّ مجبور نشود كار حرامى انجام دهد يا عمل واجبى را كه از حجّ مهمتر است ترك كند.
مستطيع باشد.
شرایط مستطیع شدن :
اول : وسیله سفر و توشه راه و چيزهايى كه بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است برایش فراهم باشد.
دوم : سلامت مزاج و توانايى آن را داشته باشد كه بتواند حج را بجا آورد.
سوم : در راه، مانعى از رفتن نباشد و اگر راه بسته است يا انسان بترسد كه در راه حج جان او به خطر می افتد، حجّ بر او واجب نيست ؛ ولى اگر از راه ديگرى بتواند برود که مشکل یاد شده را نداشته باشد ، اگر چه دور تر باشد ، در صورتى كه مشقّت زياد نداشته باشد و خيلى غير متعارف نباشد، بايد از آن راه برود.
چهارم : بقدر بجا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد.
پنجم: مخارج كسانى را كه خرجى آنان بر او واجب است مثل زن و بچّه و مخارج كسانى را كه مردم خرجى دادن به آنهارا لازم مى دانند،داشته باشد.
ششم : بعد از برگشتن از حج ، كسب يا زراعت يا عايدى ملك يا راه ديگرى براى معاش خود داشته باشد كه مجبور نشود بزحمت زندگى كند.
6ـ جهاد:
یکی از مفاهیم دیناسلاماست.واژه جهاد از ریشه «ج – ه - د» به معنی کوشش و مبارزه و فعالیت است. اینکوشش و مبارزه می‌تواند در عرصه‌های گوناگونی صورت گیرد از جمله کوشش درمبارزه با امیال درونی(جهاد اکبر)یا کوشش و مبارزه در راه دفاع از دیناسلامیا گسترش قلمرو اسلام(جهاد اصغر)
جهاد یکی ازفروع دینو از واجبات اسلامی است. کلمهٔ جهاد حدود ۱۰۸ بار درقرآنآمدهاست و خداوند کسانی را که در راه او جهاد می‌کنند دوست دارد.
در اسلام برترین جهاد، جهاد با نفس است، که در حدیث معروف پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) جهاد اکبر خوانده شده یعنى برتر از جهاد بادشمن که جهاد اصغر نام دارد، اصولا تا جهاد اکبر به معنى واقعى در انسانپیاده نشود در جهاد با دشمن پیروز نخواهد شد. در قرآن کریم صحنه هاىمختلفى از میدان جهاد اکبر رابطه با پیامبران و سایر اولیاى خدا ترسیم شده‌است، که سرگذشت یوسف و داستان عشق آتشین همسر عزیز مصر یکى از مهمترینآنها است. رسول الله (ص): «المجاهد من جاهد نفسه فی الله»؛ (مجاهد کسی استکه برای خدا با نفس خود مبارزه کند.) در حدیث معراج خطاب به پیامبر اکرم (ص) آمده است: «مردم یک بار می میرند، ولی نیکوکاران و آخرت گرایان بر اثرمبارزه با نفسهایشان و مخالفت با خواهشهای درونی شان و ستیز با شیطانی کهدر رگهایشان جاری است روزی هفتاد بار می میرند.» آن دژ در درون خود انساناست، نفس انسان است.
در دو عيد «فطر» و «قربان» خواندن نماز مخصوص عيد در زمان حضور امام (ع) واجب است و بايد به جماعت خوانده شود و در زمان ما كه امام (ع) غايب استمستحب مىباشد.
وقت نماز عيد ١ـ وقت نماز عيد، از طلوع آفتاب است تا ظهر است.(٧٢) ٢ـ مستحب است نماز عيد قربان را بعد از بلند شدن آفتاب، بخوانند. ٣ـ مستحب است، در عيد فطر، بعد از بلند شدن آفتاب، افطار كنند و زكاتفِطره را هم بدهند، سپس نماز عيد را بخوانند.(٧٣)
چگونگى نماز عيد ١ـ نماز عيد فطر و قربان دو ركعت است، با نُه قنوت و اينگونه خواندهمىشود:
* در ركعت اوّل نماز پس از حمد و سوره بايد پنج تكبير گفته شود، و بعد ازهر تكبير يك قنوت، و بعد از قنوت پنجم تكبير ديگرى و سپس ركوع و دو سجده.
* در ركعت دوّم پس از حمد و سوره چهار تكبير گفته مى‌شود و بعد از هر تكبيريك قنوت و بعد از قنوت چهارم تكبير ديگرى و سپس ركوع و دو سجده و تشهد وسلام.
* در قنوتهاى نماز عيد هر دعا و ذكرى بخوانند، كافى است، ولى بهتر است بهاميد ثواب، اين دعا را بخوانند.
«اَللّهمَّ اَهْلَ الْكِبْرِياءِ وَالْعَظَمَةِ وَاَهْلَالْجُودِوَالْجَبَروتِ و اهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَةِ وَ اَهْلَالتَّقوى وَ الْمَغْفِرَةِ اَسْألُكَ بِحَقِّ هذَا الْيَومِ الَّذِىجَعَلْتَهُ لِلْمُسلِمينَ عيدا و لِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ ذُخْرا وَ شَرَفَا وَ كَرامَةً وَ مَزيدا اَنْ تُصَلِّىَ عَلَىمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تُدخِلَنِى في كُلِّ خَيْرٍ اَدْخَلْتَفيهِ مَحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تُخْرِجَنِى مِنْ كُلِّ سُوءٍاَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَعَلَيْهِمْ اَلّلهُمَّ اِنّى اَسْألُكَ خَيْرَ ما سَألَكَ بهِ عِبادُكَالصَّالِحُونَ وَ اَعُوذُبِكَ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبادُكَالْمُخْلَصُونَ».
نماز وحشت
امام صادق ـ علیه السّلام ـ هر شب برایفرزندش و در هر روز برای پدر و مادرخود دو ركعت نماز می گزارد، در ركعتاول سوره یقدرو در ركعت دوم سوره یكوثر می خواندند.[1]
نماز وحشت
مستحب است در شب اولقبردو ركعت نماز وحشت برایمیّت بخوانند، در دو ركعت اول سوره ی حمد و آیه الكرسی، و ركعت دوم بعد ازحمد ده مرتبه سوره ی قدر بخواند، و بعد از سلام نماز بگوید: «اللهم صل علیمحمد وآل محمد و ابعث ثوابها الی قبر فلان » و به جای این كلمه اسم میّت رابگوید.
برادر وخواهر! نمازوحشتهدیه ای است از شما به كسی كهاز دنیا رفته است، این نماز را برای آشنایان بخوانید تا دیگرا ن هم برایشما بخوانند.[2]
نمازشب اول قبر (وحشت)
و سید بن طاوس از حضرت رسول ـ صلّیالله علیه و آله ـ روایت كرده كه فرمود: نمی گذرد بر میّت ساعتی سخت تر ازشب اول قبر، پس رحم نمایید مردگان خود را به صدقه، و اگر نیافتی چیزی كهصدقه بدهی، پس یكی از شما دو ركعت نماز بخواند و در ركعت اول حمد یك مرتبه وسوره ی توحید دو مرتبه، و در ركعت دوم حمد یك مرتبه و سوره ی تكاثر دهمرتبه، و سلام دهد و بگوید: « اللهم صل علی محمد و آل محمد و ابعث ثوابهاالی قبر ذلك المیت فلان بن فلان ». پس حق تعالی می فرستد همان ساعت هزارملك به سوی قبر آن میت با هر ملكی جامه ای و حلّه ای ، و تنگی قبر او راوسعت دهد تا روز نفع صور عطا كند به نماز كننده به عدد آنچه آفتاب بر آنطلوع می كند حسنات، و بالا برده می شود برای او چهل درجه.[3]
[1] .مفاتیح الجنان، ص 396. [2] .كافی، ج 3، ص 285. [3] .سفینه البحار، ج 2، ص 47.
مستحب است در شب اول قبر دو ركعت نماز وحشت براى ميت بخوانند.
در ركعت اول بعد از حمد، يك مرتبه آيةالكرسى و در ركعت دوم بعد از حمد، ده مرتبه سوره انا انزلناهبخوانند و بعداز سلام نماز بگويند : اللهم صل على محمد و آل محمد و ابعث ثوابها الى قبر فلان و به جاى كلمه فلان ، اسم ميت را بگويند.
نماز وحشت را در هر موقع از شب اول قبر مى‌شود خواند، ولى بهتر است در اول شب بعداز نماز عشا خوانده شود.اگر بخواهند ميت را به شهر دورى ببرند ، يا به جهت ديگر دفن او تاخير بيفتد، بايد نماز وحشت را تا شب اول قبر او تاخير بيندازند.
نماز وحشت هدیهای است از شما به کسی که از دنیا رفته است، این نماز را برای آشنایانبخوانید تا دیگران هم برای شما بخوانند.
در اولین شب پس از دفن میت مستحب است دو رکعت نماز خوانده شود و ثواب آنهدیه شود به میت.{۱} در روایت نبوی(ص) آمده است که «لا یأتی علی المیتساعْ اشدّ من اول لیلْ فارحموا موتاکم بالصدقْ فان لم تجدوا فلیصل احدکمرکعتین»؛ هیچ زمانی بر میت سختتر از شب اول قبر او نیست، پس بر مردگان خودترحم کنید به صدقه دادن و اگر برایتان مقدور نیست، دو رکعت نماز (وحشت) بخوانید.
به نیت نماز لیلْ الدفن یا نماز وحشت بعد از تکبیرْ الاحرام در رکعت اولسوره حمد
پس از تمام شدن حمد وسوره سر به رکوع خم می کنیم و دستها را به زانوهامی گذاریم و می گوییم:
“سبحان ربی العظیم وبحمده” و یا می گوییم: “سبحان الله، سبحان الله، سبحان الله”
بعد ۲ بار سجده
سپس سر از رکوع برداشته (می ایستیم) و آنگاه به سجده می رویم و هفت عضوبدن؛ یعنی پیشانی، کف دو دست، سر زانوها و نوک انگشتان بزرگ پا را بر زمینگذاشته و می گوییم:
“سبحان ربی الاعلی وبحمده” یا “سبحان الله” را سه مرتبه تکرار می کنیم.
كيفيت نماز شب (نوع اول)
نماز شب يازده ركعت است: چهار تا دو ركعت (مثل نماز صبح) به نيت نماز شب و يك نماز دو ركعت به نيت نماز شَفْعْ و يك نماز يك ركعتي به نيت نماز وَتْر
نيت: دو ركعت نماز شب مي‌خوانم قُربة اِلي الله
- در ركعت اول: يك بار سوره حمد + يك بار سوره قول هو الله احد + ركوع + سجده
- در ركعت دوم: يك بار سوره حمد + يك بار سوره قول هو الله احد + قنوت + ركوع + سجده + تشهد + سلام.
(نماز شبي كه در قست بالا آمده است را چهار بار تكرار كنيد كه جمعاً هشت ركعت نماز شب مي‌شود).
نيت: دو ركعت نماز شَفْعْ مي‌خوانم قُربة اِلي الله
- در ركعت اول: يك بار سوره حمد + يك بار سوره قول هو الله احد + يك بار سوره قول اعوذ برب الناس + ركوع + سجده.
- در ركعت دوم: يك بار سوره حمد + يك بار سوره قول هو الله احد + يك بار سوره قول اعوذ برب الفلق + قنوت + ركوع + سجده + تشهد + سلام.
نيت: يك ركعت نماز وَتْر مي‌خوانم قُربة اِلي الله
- در ركعت اول: يك بار سوره حمد + سه بار سوره قول هو الله احد + يك بار سوره قول اعوذ برب الفلق + يك بار سوره قول اعوذ به رب الناس
- در قنوت: خواندن كامل قنوت + در حاليكه دستهايتان در حالت قنوت است، (با انگشتان دست راست يا با تسبيح) چهل بار بگوييد ( اَللّهُمَّ اِغْفِر لِلْمومِنينَ وَ اَلْمومِناتْ وَ اَلْمُسلِمينَ وَ اَلْمُسلِماتْ ) «خدايا ببخش جميع مؤمنين مرد و مؤمنين زن را». و بعد از آن هفتاد بار بگوييد ( اَسْتَغْفِرُ اللهَ رَبي وَ اَتُوبُ اِلَيه) «آمرزش مي‌طلبم از خدايي كه پروردگارم است و بسويش باز مي‌گردم». سپس هفت بار بگوييد (هذا مَقامُ الْعائِذِ بِكَ مِنَ اَلْنار) «اين است مقام كسي كه از آتش قيامت به تو پناه مي‌برد». سپس سيصد مرتبه بگوييد ( اَلْعَفو ) «ببخش». + و سپس يك بار بگوييد ( رَبّ اغْفِرْلى وَ ارْحَمْنى وَ تُبْ عَلىََّ اِنَّكَ اَنْتَ التّوابُ اَلْغَفُورُ الرّحيم ) «پروردگارا ببخش مرا و رحم كن به من و توبه مرا بپذير به راستي كه تو، توبه پذيرنده، بخشنده و مهرباني». + ركوع + سجد + تشهد + سلام + (پايان نماز) + تسبيحات فاطمة زهرا (س)
(تسبيحات حضرت زهرا (سلام الله عليها): (34 مرتبه، الله اكبر، 33 مرتبه، الحمد لله و 33 مرتبه، سبحان الله)
در حديثي آمده: خواندن تسبيحات فاطمه زهرا (سلام الله عليها) از هزار ركعت نماز مستحب، نزد خداوند بهتر است).
كيفيّت نماز شب به صورت مفصّل
چون از خواب برخاستيد، سجده كنيد براى خداوند تعالى و نيكو است در اين حال يا در حال برداشتن سر از سجده بگويد:
(اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى اَحْيانى بَعْدَ ما اَماتَنى وَ اِلَيْهِ النُّشُورُ اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى رَدَّ عَلَىَّ رُوحى لاَِحْمَدَهُ وَ اَعْبُدَهُ).
و چون برخاستيد و ايستايد بگوييد:
(اَللّهُمَّ اَعِنّى عَلى هَوْلِ الْمُطَلَّعِ وَ وَسِّعُ عَلَىَّ الْمَضْجَعَ وَارْزُقْنى خَيْرَ ما بَعْدَ الْمُوتِ).
و چون صداى خروس شنيديد بگويد:
(سُبُّوْحٌ قُدُّوْسٌ رَبُّ الْمَلائِكَةِ وَ الرُّوْحِ سَبَقَتْ رَحْمَتُكَ غَضَبَكَ لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ عَمِلْتُ سُوَّْءً وَ ظَلَمْتُ نَفْسى فَاغْفِرْلى اِنَّهُ لا يَغْفِرُ الذُّنُوبَ اِلاّ اَنْتَ فَتُبْ عَلَىَّ اِنَّكَ اَنْتَ التَّوّابُ الرَّحيمُ).
و چون نگاه كنيد به اطراف آسمان بخوانيد:
(اَللّهُمَّ اِنَّهُ لا يُوارى مِنْكَ لَيْلٌ ساجٍ وَ لا سَماَّءٌ ذاتُ اَبْراجٍ وَ لا اَرْضٌ ذاتُ مِهادٍ وَلا ظُلُماتٌ بَعْضُها فَوْقَ بَعْضٍ وَلا بَحْرٌ لُجِّىُّ تُدْلِجُ بَيْنَ يَدَىِ الْمُدْلِجِ مِنْ خَلْقِكَ تُدْلِجُ الرَّحْمَةَ عَلى مَنْ تَشاءُ مِنْ خَلْقِكَ تَعْلَمُ خائِنَةَ الاْ عْيُنِ وَ ما تُخْفِى الصُّدُوْرُ غارَتِ النُّجُوْمُ وَ نامَتِ الْعُيُونُ وَ اَنْتَ الْحَىُّ الْقَيُّومُ لاتَاْخُذُكَ سِنَةٌ وَ لا نَوْمٌ سُبْحانَ اللّهِ رَبِّ الْعالَمينَ وَ اِلهِ الْمُرْسَلينَ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمينَ).
پس بخواند پنج آيه آل عمران:
(اِنَّ فى خَلْقِ السَّمواتِ وَ الاَْرضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لاََّياتٍ لاُِولِى الاَْلْبابِ الَّذينَ يَذْكُرُونَ اللّهَ قِياماً وَ قُعُوداً و َعَلى جُنُوبِهِمْ وَ يَتَفَكَّرُونَ فى خَلِقِ السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ رَبَنّا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَكَ فَقِنا عَذابَ النّارِ رَبَّنا اِنَّكَ مَنْ تُدْخِلِ النّارَ فَقَدْ اَخْزَيْتُهُ وَ ما لِلظّالِمينَ مِنْ اَنْصارٍ رَبَّنا اِنَّنا سَمِعْنا مُنادِياً يُنادى لِلاْيمانِ اَنْ امِنُوْا بِرَبِّكُمْ فَامَنّا رَبَنّا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَكَفِّرْ عَنّا سَيِّئاتِنا وَ تَوَفَّنا مَعَ الاَْبْرارِ رَبَّنا وَ اتِنا ما وَعَدْتَنا عَلى رُسُلِكَ وَ لاتُخْزِنا يَوْمَ الْقِيامَةِ اِنَّكَ لاتُخْلِفُ الْميعادَ).
دندانهايتان را مسواك بزنيد، و بعد از آن وضو بگيريد و خود را خوشبو سازيد، پس برخيزد به نماز شب.
ابتدا شروع مى‌كنيد به هشت ركعت نماز شب و بعد از هر دو ركعت، سلام مى‌دهيد، و خوبست كه در دو ركعت اوّل بعد از حمد سى مرتبه توحيد بخواند، (كه در دو ركعت مجموعاً شصت مرتبه توحيد خوانده شود) از اثرات ثواب آن اين است كه: تا منصرف شود از نماز نبوده باشد ميان او و خداى عزّوجلّ هيچ گناهى.
و يا آنكه در ركعت اوّل آن توحيد و در ركعت دوّم (قُلْ يا اَيُّهَا الْكافِرُونَ) را بخواند.
در شش ركعت ديگر حمد و هر سوره كه خواهد بخواند و كافى است حمد و (قُلْ هُوَ اللّه اَحَدْ) در هر ركعتى.
و چنانكه سنّت است قنوت در نمازهاى واجبى، در هر ركعت دوّمى از نافله‌ها نيز سنّت است.
و كافى است در قنوت سه بار (سُبْحانَ اللّهِ) گفتن.
و يا آنكه گفته شود: (اَللّهُمَّ اغْفِرْلَنا وَ ارْحَمْنا وَ عافِنا وَاعْفُ عَنّا فِى الدُّنْيا وَالاْخِرَةِ اِنَّكَ عَلى كُلِّ شَى ءٍ قَديرٌ).
و يا آنكه بگويد: (رَبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَ تَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمُ اِنَّكَ اَنْتَ الاَْعَزُّ الاَْجَلُّ الاَْكْرَمْ).
و روايت شده كه حضرت امام موسى (ع) چون شب در محراب عبادت مى‌ايستاد مى‌خواند:
(اَللّهُمَّ اِنَّكَ خَلَفْتَنى سَوِيّاً ...) و اين دعاء پنجاهم صحيفه كامله است.
و چون فارغ شود از هشت ركعت نماز شب پس بجا بياورد دو ركعت نماز شفع و يك ركعت نماز وتر.
و مى‌خواند در اين سه ركعت بعد از حمد (قُلْ هُوَ اللّه اَحَدْ) تا بمنزله آن باشد كه يك ختم قرآن كرده باشد، زيرا كه سوره توحيد ثلث قرآن است، و يا آنكه بخواند در نماز شَفْع در ركعت اوّل حمد و (قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ النّاسِ) و در ركعت دوّم حمد و (قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقْ).
و چون از نماز شَفْع فارغ شد مستحب است آنكه بخواند: (اِلهى تَعَرَّضَ لَكَ فى هذَا اللَّيْلِ الْمُتَعَرِّضُوْنَ ...) و اين دعائى است كه در اعمال شب نيمه شعبان در مفاتيح الجنان مذكور شد.
و چون از دو ركعت شَفْع فارغ شد برمى‌خيزد به جهت يك ركعت وَتر و مى‌خواند در آن حمد و سوره توحيد و يا آنكه مى‌خواند بعد از حمد (قُلْ هُو اللّهُ اَحَدٌ) سه مرتبه، و معوذّتين يعنى (قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ النّاسِ و قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقْ)، پس دست بر مى‌دارد براى قنوت و دعا مى‌خواند آنچه بخواهد.
شيخ طوسى رحمه الله عليه فرموده: دعاهائى كه در قنوت نماز وَتر خوانده مى‌شود از زيادى به شمارش نمى‌آيد.
مستحب است كه انسان در قنوت نماز وتر گريه كند از خوف خدا و ترس از عقاب خدا، يا خود را به حال گريه در آورد و دعا كند براى برادران مؤمن، و مستحب است كه ذكر شود چهل نفر، پس بدرستيكه كسيكه دعا كند براى چهل مؤمن دعايش مستجاب مى‌شود انشاء اللّه تعالى. و دعا كند به آنچه خواسته باشد.
(علامت و نشانه شقاوت و پليذی انسان آن است که چشمانش از گريستن بخشکد و گريه نکند. گريه نکردن در اثر سنگدلی و پليدی دل است و پليدی و آلودگی دل نشانه زيادی گناه و معصيت خداست و گناه و معصيت خدا نشانه علاقه و محبت به دنياست).
شيخ صدوق رحمه الله عليه فرموده كه: حضرت رسول خدا (ص) در قنوت وَتر مى‌خواند: (اَللّهُمَّ اهْدِنى فيمَنْ هَدَيْتَ وَ عافِنى فيمَنْ عافَيْتَ و تَوَلَّنى فيمَنْ تَوَلَّيْتَ وَ بارِكْ لى فيما اَعْطَيْتَ وَ قِنى شَرَّ ما قَضَيْتَ فَاِنَّكَ تَقْضى وَ لايُقْضى عَلَيْكَ، سُبْحانَكَ رَبَّ الْبَيْتِ، اَسْتَغْفِرُكَ وَ اَتُوبُ اِلَيْكَ وَ اُوْمِنُ بِكَ وَ اَتَوَكَّلُ عَلَيْكَ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلاّ بِكَ يا رَحيمُ).
سزاوار است كه دست چپ را به دعا بلند كرده باشد و استغفار را به دست راست بشمارد روايت شده كه حضرت رسول خدا (ص) استغفار مى‌كرد در نماز وَتر هفتاد مرتبه و هفت مرتبه مى‌گفت: (هذا مَقامُ الْعاَّئِذِ بِكَ مِنَ النّارِ).
روايت شده كه حضرت امام زين العابدين (ع) در سحر، در نماز وتر سيصد مرتبه مى‌گفت: (اَلْعَفْوَ الْعَفْوَ). و بگويد بعد از اين:
(رَبِّ اغْفِرْلى وَارْحَمْنى وَ تُبْ عَلَىَّ اِنَّكَ اَنْتَ التَّوّابُ الْغَفُورُ الرَّحيمُ).
و سزاوار است آنكه طول دهد قنوت را و چون فارغ شد از قنوت به ركوع رود و چون سر از ركوع برداشت بخواند اين دعا را كه شيخ در تهذيب از حضرت موسى بن جعفر (ع) نقل كرده:
(هذا مَقامُ مَنْ حَسَناتُهُ نِعْمَةٌ مِنْكَ وَ شُكْرُهُ ضَعيفٌ وَ ذَنْبُهُ عَظيمٌ وَ لَيْسَ لِذلِكَ اِلاّ رِفْقُكَ وَ رَحْمَتُكَ فَاِنَّكَ قُلْتَ فى كِتابِكَ الْمُنْزَلِ عَلى نَبِيِّكَ الْمُرْسَلِ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ كانُوا قَليلاً مِنَ اللَّيْلَ ما يَهْجَعُونَ وَ بِالاَْسْحارِهُمْ يَسْتَغْفِرُوْنَ طالَ هُجُوعى وَ قَلَّ قِيامى وَ هذَا السَّحَرُ وَ اَنَا اَسْتَغْفِرُكَ لِذُنُوبى اِسْتِغْفارَ مَنْ لا يَجِدُ لِنَفْسِه ضَرّا وَ لا نَفْعاً وَ لا مَوْتاً وَ لاحَيوةً وَ لا نُشُوْراً).
پس به سجده رود و نماز را تمام كند و بعد از سلام تسبيح حضرت زهرا عليها السلام بخواند، پس بگويد:
(اَلْحَمْدُ لِرَبِّ الصَّباحِ اَلْحَمْدُ لِفالِقِ الاِْصْباحِ).
و بگويد سه مرتبه:
(سُبْحانَ رَبِّىَ الْمَلِكَ الْقُدُّوْسِ الْعَزيزِ الْحَكيمِ).
پس بگويد:
(يا حَىُّ يا قَيُّومُ يا بَرُّ يا رَحيمُ يا غَنىُّ يا كَريمُ ارْزُقْنى مِنَ التِّجارَةِ اَعْظَمَها فَضْلاً وَ اَوْسَعَها رِزْقاً وَ خَيْرَها لى عاقِبَةً فَاِنَّهُ لا خَيْرَ فيما لا عاقِبَةَ لَهُ).
پس به سجده رود و بگويد پنج مرتبه: (سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِكَةِ وَالرُّوْحِ). پس بنشيند و بخواند آيه الكرسى را، دوباره به سجده رود و ذكر سابق را پنج مرتبه بخواند.
(إ نَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ تقُوم أ دنى من ثُلْثَىِ اللَّيْلِ وَ نِصْفَهُ و ثُلُثَهُ وَ طائِفَةٌ مَّنَ الَّذِينَ مَعَكَ).
(اى پيامبر!) پروردگارت مى‌داند كه تو و گروهى از آنها كه با تو هستند نزديك دو سوّم شب يا نصف يا ثلث آن را به پا مى‌خيزند.
- تذكر (اول): بعد از فراغ از نماز شَفْعْ خواندن دعاى «الهى تعرض لك فى هذا الليل المتعرضون...» مستحب است كه براي ديدن اين دعا به كتاب مفاتيح در اعمال شب نيمه شعبان مراجعه كنيد.
- تذكر (دوم): در نماز وَتر، مستحب است قنوت آن را طول داد و براى چهل مؤمن دعا كرد و هفتاد مرتبه استغفار نمود و سيصد مرتبه اُْلعَفو گفت و هفت مرتبه هذا مقام العائذ بك من النار ناگفته نماند، اينها تمام استحباب در استحباب است. يعنى اگر خوانده نشود هيچ اشكالى ندارد و ثواب نماز شب را داريم. حتى اگر يازده ركعت بدون سوره و حتى نشسته بخوانيد ثواب نماز شب را مى‌بريد.
- تذكر (سوم): بهتر اين است كه قنوت نماز وَتر را به اين ترتيب بجا بيآوريد:
1- دعاي فرج آقا امام زمان (ع) كه اين دعا است:
(لااله‌الله الحليم الكريم لااله‌الاالله العلي العظيم سبحان الله رب السموات السبع و سبحان الله رب الارضين السبع و ما فيهن و ما بينهن و رب العرش العظيم و سلام علي المرسلين).
2- هفت مرتبه بگويد: (استغفر الله الذي لااله‌الا هو الحي القيوم ذوالجلال و الاكرام من جميع ظلمي و جرمي و اسرافي علي نفسي و اتوب اليه).
بعد از آن 70 مرتبه بگويد:
(استغفر الله ربي و اتوب اليه).
پس از آن 300 مرتبه بگويد:
(العفو).
سپس براي چهل مؤمن دعا كند (به زبان غير عربي هم اشكال ندارد، مثلاً بگويد: خداوندا! فلاني را بيامرز).
از آن پس براي خود و پدر و مادر خود دعا كند و در خاتمه قنوت 7 مرتبه بگويد: (هذا مقامُ الغائذِ بكَ مِنَ النارِ).
3- بخوانيد بعد از هر دو ركعت از نماز شب و شَفْع و بعد از دعاهاى وَتر دعاهايى را كه شيخ و سيد نقل كرده‌اند سيزدهم بجا آورد سجده‌ها و دعاهايى را كه از رسول خدا (ص) روايت شده از جمله روايتى است كه شيخ از حماد بن عيسى از ابان بن تغلب روايت كرده كه گفت حضرت صادق (ع) فرمودند: شب نيمه شعبانى داخل شد و بود رسول خدا (ص) در آن شب نزد عايشه همين كه نصف شب شد برخاست رسول خدا (ص) از رختخواب خود براى عبادت پس چون بيدار شد عايشه يافت كه پيغمبر (ص) بيرون رفته از رختخواب او و داخل شد بر او آنچه كه فرو مى‌گيرد زنها را يعنى غيرت و گمان كرد كه آن حضرت رفته پيش بعض زنهاى خود پس برخاست و پيچيد بر خود شمله يعنى چادر خود را و قسم به خدا كه شمله او از ابريشم و كتان و پنبه نبود و لكن تار آن مو و پود آن از كركهاى شتر بود و جستجو مى‌كرد رسول خدا (ص) را در حجره‌هاى زنهاى ديگرش حجره به حجره پس در اين بين كه در جستجوى آن حضرت بود به ناگاه نظرش افتاد بر رسول خدا (ص) كه در سجده است مثل جامه‌اى كه چسبيده شده بر روى زمين پس نزديك آن حضرت شد شنيد كه مى‌گويد در سجده خود: (سَجَدَ لَكَ سَوَادِي وَ خَيَالِي وَ آمَنَ بِكَ فُؤَادِي هَذِهِ يَدَايَ وَ مَا جَنَيْتُهُ عَلَى نَفْسِي يَا عَظِيمُ [عَظِيما] تُرْجَى [يُرْجَى] لِكُلِّ عَظِيم اغْفِرْ لِيَ الْعَظِيمَ فَإِنَّهُ لا يَغْفِرُ الذَّنْبَ الْعَظِيمَ إِلا الرَّبُّ الْعَظِيمُ).
پس بلند كرد سر خود را و دوباره برگشت به سجده و شنيد عايشه كه مي‌گويد:
پس بر خاك نهاد دو طرف روى خود را و گفت: (عَفَّرْتُ وَجْهِي فِي التُّرَابِ وَ حُقَّ لِي أَنْ أَسْجُدَ لَكَ).
پس همينكه خواست رسول خدا (ص) برگردد شتافت عايشه به سوى رختخواب خود پس رسول خدا (ص) آمد به رختخواب او و شنيد كه نفس بلند مى‌زند فرمود چيست اين نفس بلند آيا ندانسته‌اى كه چه شبى است امشب اين شب نيمه شعبان است كه در آن قسمت مى‌شود روزيها و در آن نوشته مى‌شود اجلها و در آن نوشته مى‌شود روندگان به حج و بدرستى كه خداى تعالى مى‌آمرزد در اين شب از خلق خود بيشتر از عدد موهاى بزهاى قبيله كلب و مى‌فرستد خداى تعالى ملائكه خود را از جانب آسمان به سوى زمين در مكه.
ابن اشيم گفته: اين دعا بعد از هشت ركعت نماز شب و پيش از نماز وَتر است آنگاه سه ركعت وتر را بجا ميآورى پس چون سلام دادى بگو در حالتى كه نشسته باشى: (الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِى لا تَنْفَدُ خَزَائِنُهُ وَ لا يَخَافُ آمِنُهُ رَبِّ إِنِ ارْتَكَبْتُ الْمَعَاصِىَ فَذَلِكَ ثِقَةٌ [ثِقَةً] مِنِّى بِكَرَمِكَ إِنَّكَ تَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِكَ وَ تَعْفُو عَنْ سَيِّئَاتِهِمْ وَ تَغْفِرُ الزَّلَلَ وَ إِنَّكَ [فَإِنَّكَ] مُجِيبٌ لِدَاعِيكَ وَ مِنْهُ قَرِيبٌ وَ أَنَا تَائِبٌ إِلَيْكَ مِنَ الْخَطَايَا وَ رَاغِبٌ إِلَيْكَ فِى تَوْفِيرِ حَظِّى مِنَ الْعَطَايَا يَا خَالِقَ الْبَرَايَا يَا مُنْقِذِى مِنْ كُلِّ شَدِيدَةٍ [شِدَّةٍ] يَا مُجِيرِى مِنْ كُلِّ مَحْذُورٍ وَفِّرْ عَلَىَّ السُّرُورَ وَ اكْفِنِى شَرَّ عَوَاقِبِ الْأُمُورِ [فَإِنَّكَ] فَأَنْتَ اللَّهُ عَلَى نَعْمَائِكَ وَ جَزِيلِ عَطَائِكَ مَشْكُورٌ وَ لِكُلِّ خَيْرٍ مَذْخُورٌ ).
و بدانكه علما از براى هر شب اين ماه نماز مخصوصى ذكر فرموده‌اند مقام را گنجايش نقل آن نيست.
دعاي وسعت رزق در نماز شب
دعايي از امام عليه السلام در سجده نماز شب سوّم از ابوبصير منقول است كه شكايت كردم بسوى حضرت صادق (ع) از حاجت خود و خواستم از آن حضرت كه مرا تعليم فرمايد دعائى بجهت رزق پس حضرت اين دعا را تعليم من فرمود كه از زمانى كه من خواندم آن را ديگر محتاج نشدم فرمود بگو در نماز شب در حال سجده:
(يا خَيْرَ مَدْعُوٍّ وَ يا خَيْرَ مَسْئُولٍ وَ يا)
اى بهترين خوانده شده و اى بهترين درخواست شده و اى
(اَوْسَعَ مَنْ اَعْطى وَ يا خَيْرَ مُرْتَجىً اُرْزُقْنى وَ اَوسِعْ عَلَىَّ مِنْ رِزْقِكَ وَ)
وسيعتر كسى كه عطا كند و اى بهترين مايه اميد روزيم ده و فراخ گردان بر من از روزيت و
(سَبِّبْ لى رِزْقاً مِنْ قِبَلِكَ اِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْئٍ قَديرٌ )
وسيله سازى كن روزيم را از جانب خود كه تو بر هر چيز توانايى
دعاي ديگر:
اين دعا را در سجده آخر ركعت هشتم نافله شب در مصباح ذكر فرموده. دعاء از حضرت رسول اسلام (ص): روايت شده كه حضرت رسول صلى الله عليه و آله اين دعا را براى طلب روزى تعليم فرمود:
(يا رازِقَ الْمُقِلّينَ وَ يا راحِمَ الْمَساكينَ وَ يا وَلِىَّ الْمُؤْمِنينَ وَ يا ذَا الْقُوَّةِ)
اى روزى ده نداران و اى مهرورز به مسكينان و اى سرپرست مؤمنان و اى صاحب نيروى
(الْمَتينَ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ اَهْلِ بَيْتِهِ وَارْزُقْنى وَ عافِنى وَ اكْفِنى ما اَهَمَّنى)
محكم درود فرست بر محمّد و خاندانش و روزيم ده و عافيتم ده و كفايتم كن آنچه مهم است بر من
دعاى حزين كه بعد از نماز شب خوانده مى‌شود:
دعاي شريف بعد از نماز شب خوانده مى شود و آن دعاء مطابق آنچه در مصباح متهجّد است اين است:
«اُناجيكَ يا مَوْجُوداً فى كُلِّ مَكانٍ لَعَلَّكَ تَسْمَعُ نِدائى فَقَدْ عَظُمَ جُرْمى».
(راز گويم با تو اى كه هستى در هرجا و مكان تا شايد فريادم را بشنوى چونكه جرم و گناهم بزرگ)
«وَ قَلَّ حَيآئى مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ اَىَّ الاَْهْوالِ اَتَذَكَّرُ وَ اَيَّها اَنْسى وَ لَوْلَمْ يَكُنْ».
(و شرمم كم است مولايم اى مولايم كداميك از هراسهايم را يادآورى كنم و كداميك را فراموش كنم و اگر نباشد)
«اِلا الْمَوْتُ لَكَفى كَيْفَ وَ ما بَعْدَ الْمَوْتِ اَعْظَمُ وَ اَدْهى مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ حَتّى».
(جز همان مرگ تنها مرا بس است چسان! با اينكه جهان پس از مرگ بزرگتر و سخت تر است مولاى من اى مولايم تا چه)
«مَتى وَ اِلى مَتى اَقُولُ لَكَ الْعُتْبى مَرَّةً بَعْدَ اُخْرى ثُمَّ لا تَجِدُ عِنْدى صِدْقاً وَ لا».
(وقت و تا كى بگويم كه (من گنهكارم و) تو حق باز خواستم دارى نه يك بار بلكه بارها ولى باز هم تو راستى و)
«وَفاءً فَياغَوْثاهُ ثُمَّ واغَوْثاهُ بِكَ يا اَللَّهُ مِنْ هَوىً قَدْ غَلَبَنى وَ مِنْ عَدُوٍّ قَدِ».
(وفا از من نبينى، پس اى فرياد و باز هم اى فرياد به درگاه تو خدايا از هواى نفسى كه بر من چيره گشته و از دشمنى كه)
«اسْتَكْلَبَ عَلَىَّ وَ مِنْ دُنْيا قَدْ تَزَيَّنَتْ لى وَ مِنْ نَفْسٍ اَمّارَةٍ بِالسُّوءِ اِلاّ ما رَحِمَ».
(بر من حمله ور شده و از دنيايى كه خود را برايم آراسته و از نفس فرمانده به بدى جز آنكه پروردگارم رحم كند)
«رَبّى مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ اِنْ كُنْتَ رَحِمْتَ مِثْلى فَارْحَمْنى وَ اِنْ كُنْتَ قَبِلْتَ».
(مولاى من اى مولايم اگر به كسى چون من رحم كرده‌اى پس به من نيز رحم كن و اگر كسى را مانند من پذيرفته‌اى)
«مِثْلى فَاقْبَلْنى يا قابِلَ السَحَّرَةِ اقْبَلْنى يا مَنْ لَمْ اَزَلْ اَتَعَّرَفُ مِنْهُ الْحُسْنى يا».
(مرا هم بپذير اى پذيرنده ساحران (فرعون) مرا هم بپذير اى كه تا بوده از او نيكى ديده‌ام اى)
«مَنْ يُغَذّينى باِلنِّعَمِ صَباحاً وَ مَسآءً اِرْحَمْنى يَوْمَ اتيكَ فَرْدَا شاخِصا اِلَيْكَ».
(كه غذايم دادى به نعمتهاى خود در هر صبح و شام رحم كن به من روزى كه به نزدت آيم تنها در حالى كه بلند كرده‌ام)
«بَصَرى مُقَلِّداً عَمَلى قَدْ تَبَرَّءَ جَميعُ الْخَلْقِ مِنّى نَعَمْ وَ اَبى وَ اُمّى وَ مَنْ كانَ لَهُ».
(بدرگاهت ديده‌ام را و نامه عملم به گردنم افتاده و همه مردم از من بيزارى جويند حتى پدر و مادرم و حتى كسى كه رنج و)
«كَدّى وَ سَعْيى فَاِنْ لَمْ تَرْحَمْنى فَمَنْ يَرْحَمُنى وَ مَنْ يُونِسُ فِى الْقَبْرِ وَحْشَتى».
(تلاشم براى او بوده پس اگر تو نيز به من رحم نكنى پس چه كسى به من رحم كند و كيست كه مونس وحشت قبرم باشد)
«وَ مَنْ يُنْطِقُ لِسانى اِذا خَلَوْتُ بِعَمَلى وَ سآئَلْتَنى عَمّا اَنْتَ اَعْلَمُ بِهِ مِنّى فَاِنْ».
و كيست كه زبانم را گويا كند آنگاه كه با عملم خلوت كنم و بپرسى از من آنچه تو بدان داناترى از خودم پس اگر)
«قُلْتُ نَعَمْ فَاَيْنَ الْمَهْرَبُ مِنْ عَدْلِكَ وَ اِنْ قُلْتُ لَمْ اَفْعَلْ قُلْتَ اَلَمْ اَكُنِ الشّاهِدَ».
(بگويم آرى كجا از عدل تو گريز گاهى است و اگر بگويم نكردم جواب دهى آيا من گواه تو نيستم)
«عَلَيْكَ فَعَفوَكَ عَفْوَكَ يا مَوْلاىَ قَبْلَ سَرابيلِ الْقَطِرانِ عَفْوَكَ عَفْوَكَ يا مَوْلاىَ»
(پس گذشتت را گذشتت را خواهانم اى مولايم پيش از پوشيدن پيراهن آتش زا گذشتت گذشتت را خواهم اى مولاى من)
«قَبْلَ جَهَنَّمَ وَالنّيرانِ عَفْوَكَ عَفْوَكَ يا مَوْلاىَ قَبْلَ اَنْ تُغَلَّ الاَْيْدى اِلَى الاَْعْناقِ».
(پيش از گرفتار شدن جهنم و آتش سوزان گذشتت گذشتت را خواهم اى مولاى من پيش از آنكه دستها به گردنها با زنجير بسته شود)
انسان بايد در سفر، نمازهاى چهار ركعتى را دو ركعت (يعنى شكسته) بجا آورد،به شرط آنكه مسافرتش ازهشت فرسخ كه حدود ٤٥ كيلومتر است كمتر نباشد.
چند مسئله:
١ـ اگر مسافر از جائى كه نمازش تمام است ـ مثل وطن ـ حداقل چهار فرسخمىرود و چهار فرسخ برمىگردد نمازش دراين سفرهم شكسته است.(١) ٢ـ كسى كه به مسافرت مىرود زمانى بايد نمازش را شكسته بخواند كه حداقل بهمقدارى دور شود كه ديوارهاى آنجا را نبيند و اذان آنجا را هم نشنود وچنـانچـه قبـل از آنكه به اين مقدار دور شود بخواهـد نمـاز بخوانـد بايـدتمـام بخوانـد.(٢) ٣ـ اگر از محلى مسافرت مىكند كه خانه و ديوار ندارد، وقتى به جائى برسدكهاگرآنمحل ديوار داشت، از آنجا ديده نمىشد، بايد نماز را شكستهبخواند(٣).(٤) ٤ـ اگر به جائى مىرود كه دو راه دارد، يك راه آن كمتر از هشت فرسخ و راهديگر آن هشت فرسخ يا بيشتر باشد، اگر از راهى كه هشت فرسخ است برود، بايدنماز را شكسته بخواند واگر از راهى كه هشت فرسخ نيست برود بايد نماز راچهار ركعتى بخواند.(٥)
١ـ توضيحالمسائل، م ١٢٧٢ و ١٢٧٣ . ٢ـ توضيحالمسائل، نماز مسافر، شرط هشتم. ٣آيةاللّه خامنهاى: احوط رعايت هر دو علامت است، گرچه بعيد نيست اكتفابه نشنيدن صداى اذان. [يعنى اگر به مقدارى دور شود كه صداى اذان رانمىشنود ولى ديوارهاى آنجا را مىبيند، نماز شكسته است]. (اجوبةالاستفتائات، ج ١، ص ٢٠٣، س ٦٩٠) ٤ـ توضيحالمسائل، م ١٣٢١ . ٥ـ توضيحالمسائل، م ١٢٧٩ .
در اين موارد در سفر نماز تمام است:
١ـ قبلازآنكههشتفرسخبرود، ازوطنخودمىگذردويادر جائى ده روز مىماند. ٢ـ از اول قصد نداشته است به سفر هشت فرسخى برود و بدون قصد، اين مسافت راپيموده است، مثل كسى كه به دنبال گمشدهاى مىگردد. ٣ـ در بين راه از قصد سفر برگردد، يعنى قبل از رسيدن به چهار فرسخ از رفتنمنصرف شود. ٤ـ كسى كه شغل او مسافرت است،(٦) مثل راننده قطار و ماشينهاى برون شهرى،خلبان، ملوان (در سفرى كه شغل اوست). ٥ـ كسى كه به سفرحراممىرود،مانندسفرىكه موجب اذيّت پدر و مادر باشد.(٧)
در اين مكانها نماز تمام است:
١ـ در وطن. ٢ـ در جائى كه مى‌داند و يا بنا دارد ده روز بماند. ٣ـ در جائى كه سى روز با ترديد مانده است، يعنى معلوم نبوده است كهمىماند يا مىرود و تا سى روز به همين حالت مانده، و جائى هم نرفته است،در اين صورت بايد بعد از سى روز نماز را تمام بخواند.(٨)
وطن كجاست؟
١ـ وطن، جائى است [شهر يا روستا] كه انسان براى اقامت وزندگى خود اختياركرده است، خواه در آنجا به دنيا آمده و وطن پدر و مادرش باشد، يا خودش آنجا را براى زندگى اختيار كرده است(٩).(١٠)
٦- آيةاللّه خامنهاى: كسى كه شغل او در سفر مىباشد مانند كسى است كهشغل او مسافرت است (اجوبة الاستفتائات، ج ١، ص ١٨٥، س ٦٥١) كسى كه سفرمقدمه شغل او مىباشد، اگر حداقل در خلال هر ده روز يك سفر به محل كار براىكارش مىرود نمازش در سفر تمام و روزه صحيح است (ص ١٨٩، س ٦٥٢) سفر رفتنبراى تحصيل سفر براى شغل نيست. (اجوبة الاستفتائات، ج ١، ص ١٩٦ ـ ص ٦٦٩) ٧ـ توضيحالمسائل، نماز مسافر. ٨ـ توضيحالمسائل، شرط چهارم و مسئله ١٣٢٨ ـ ١٣٣٥ ـ ١٣٥٣ . ٩- آيةاللّه خامنهاى: در احكام مسافر و در قصد توطن و قصد ده روز فرقىبين شهرهاى بزرگ و شهرهاى متعارف وجود ندارد. (اجوبة الاستفتائات، ج ١، ص٢١٥، س ٧٢٣) ١٠ـ توضيحالمسائل، م ١٣٢٩ .
٢ـ تا انسان قصد ماندنِ هميشگى در غير وطن اصلى خودش را نداشته باشد، آنجاوطن او حساب نمىشود.(١١) ٣ـ اگر قصد دارد در محلى كه وطن اصلى او نيست مدتى بماند و بعد به جاىديگرى برود، آنجا وطن او حساب نمىشود، مانند دانشجوئى كه مدتى براى تحصيلدر شهرى مىماند.(١٢) ٤ـ اگر انسان بدون قصد ماندن هميشگى در جائى آن قدر بماند كه مردم او رااهل آنجا بدانند، آن جاحكم وطن او را دارد.(١٣) ٥ـ اگر به جائى برود كه قبلاً وطن او بوده ولى هم اكنون از آنجا صرف نظركرده است، نبايد نماز را تمام بخواند، اگر چه وطن ديگرى هم براى خود اختيارنكرده باشد.(١٤) ٦ـ مسافرى كه به وطنش برمىگردد، وقتى ديوار وطن خود را ببيند و صداى اذانرا بشنود بايد نماز را تمام بخواند.(١٥)
١١ـ توضيحالمسائل، م ١٣٣١ . ١٢ـ توضيحالمسائل، م ١٣٣٠ . ١٣ـ توضيحالمسائل، م ١٣٣١ . ١٤ـ توضيحالمسائل، م ١٣٣٤ . ١٥ـ توضيحالمسائل، م ١٣١٩ .
قصد ده روز
١ـ مسافرى كه قصد كرده ده روز در محلى بماند، اگر بيشتر از ده روز در آنجاسخنان کوتاه فلسفی و ارزشمند"نیچه"امید عظیمی,
نمازآیات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد، و دستور آن این است کهانسان بعد از نیت، تکبیر بگوید و یک حمد و یک سوره تمام بخواند و به رکوعرود و سر از رکوع بردارد، دوباره یک حمد و یک سوره بخواند، باز به رکوع رودتا پنج مرتبه، و بعد از بلند شدن از رکوع پنجم دو سجده نماید و برخیزد ورکعت دوم را هم مثل رکعت اول بجا آورد و تشهد بخواند و سلام
دهد.
درنماز آیات ممکن است انسان بعد از نیت و تکبیر و خواندن حمد، آیه های یکسوره را پنج قسمت کند و یک آیه یا بیشتر از آن را بخواند و به رکوع رود وسر بردارد و بدون این که حمد بخواند قسمت دوم همان سوره را بخواند و بهرکوع رود و همین طور تا پیش از رکوع پنجم سوره را تمام نماید، مثلا به قصدسوره "قل هو الله احد" بسم الله الرحمن الرحیم بگوید و به رکوع رود، بعدبایستد و بگوید: "قل هو الله احد" دوباره به رکوع رود و بعد از رکوع بایستدو بگوید: "الله الصمد" باز به رکوع رود و بایستد و بگوید: "لم یلد و لمیولد" و برود به رکوع باز هم سر بردارد و بگوید: "و لم یکن له کفوا احد" وبعد از آن به رکوع پنجم رود و بعد از سر برداشتن، دو سجده کند و رکعت دومرا هم مثل رکعت اول بجا آورد و بعد از سجده دوم، تشهد بخواند و نماز راسلام دهد.
اگر در یک رکعت از نماز آیات پنج مرتبه حمد و سوره بخواند ودر رکعت دیگر یک حمد بخواند و سوره را پنج قسمت کند، مانعی ندارد.
چیزهایی کهدر نماز یومیه واجب و مستحب است، در نماز آیات هم واجب و مستحب می باشد،ولی در نماز آیات مستحب است به جای اذان و اقامه سه مرتبه به قصد امید ثواببگویند: "الصلاة ".
مستحب است بعد از رکوع پنجم و دهم بگوید "سمعالله لمن حمده " و نیز پیش از رکوع و بعد از آن تکبیر بگوید، ولی بعد ازرکوع پنجم و دهم، گفتن تکبیر مستحب نیست.
مستحب است پیش از رکوع دوم وچهارم و ششم و هشتم و دهم قنوت بخواند، و اگر فقط یک قنوت پیش از رکوع دهمبخواند، کافی است .
اگر در نماز آیات شک کند که چند رکعت خوانده وفکرش به جایی نرسد، نماز باطل است .
اگرشک کند که در رکوع آخر رکعت اول است یا در رکوع اول رکعت دوم، و فکرش بهجایی نرسد، نماز باطل است. ولی اگر مثلا شک کند که چهار رکوع کرده یا پنجرکوع، چنانچه برای رفتن به سجده خم نشده، باید رکوعی را که شک دارد بجاآورده یا نه، بجا آورد. و اگر برای رفتن به سجده خم شده، باید به شک خوداعتنا نکند.
هر یک از رکوع های نماز آیات رکن است که اگر عمدا یااشتباها کم یا زیاد شود، نماز باطل است.
نماز میت
نماز میتپنجتکبیردارد و اگر نماز گزارپنج تکبیربه این ترتیب بگوید کافی است : بعداز نیت و گفتنتکبیر اولبگوید :
"اشهد انلا اله الا الله و ان محمدا رسول الله"
و بعد ازتکبیردومبگوی :
"اللهمصل علی محمد و آل محمد"
وبعد ازتکبیرسومبگوید :
"اللهماغفر للمؤمنین و المؤمنات"
و بعد ازتکبیرچهارماگر میت مرد است بگوید :
"اللهماغفر لهذا المیت"و اگر زن است بگوید : "اللهماغفر لهذه المیت"
و بعدتکبیرپنجمرا بگوید .
بهتر است بعد ازتکبیر اولبگوید :
"اشهد انلا اله الا الله وحده لا شریک له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله ارسلهبالحق بشیرا و نذیرا بین یدی الساعة"
و بعد ازتکبیر دومبگوید :
"اللهمصل علی محمد و آل محمد و بارک علی محمد و آل محمد و ارحم محمدا و آلمحمدکافضل ما صلیت و بارکت و ترحمت علی ابراهیم و آل ابراهیم انک حمیدمجید و صل علی جمیع الانبیاء و المرسلین و الشهداء و الصدیقین و جمیع عبادالله الصالحین"
و بعد ازتکبیر سومبگوید :
"اللهماغفر للمؤمنین و المؤمنات والمسلمین و المسلمات الاحیاء منهم و الامواتتابع بیننا و بینهم بالخیرات انک مجیب الدعوات انک علی کل شی ء قدیر"
و بعد ازتکبیر چهارماگر میت مرداست بگوید :
"اللهمان هذا عبدک و ابن عبدک و ابن امتک نزل بک و انت خیرمنزول به اللهم انا لانعلم منه الا خیرا و انت اعلم به منا اللهم ان کان محسنا فزد فی احسانه وان کان مسیئا فتجاوز عنه و اغفر له اللهم اجعله عندک فی اعلی علیین و اخلفعلی اهله فی الغابرین و ارحمه برحمتک یا ارحم الراحمین"
وبعدتکبیر پنجمرا بگوید .
ولی اگر میت زن است بعد ازتکبیر چهارمبگوید :
"اللهمان هذه امتک و ابنة عبدک و ابنة امتک نزلت بک و انت خیر منزول به اللهم انالانعلم منها الا خیرا و انت اعلم بها منا اللهم ان کانت محسنة فزد فیاحسانها و ان کانت مسیئة فتجاوز عنها و اغفر لها اللهم اجعلها عندک فی اعلیعلیین و اخلف علی اهلها فی الغابرین و ارحمها برحمتک یا ارحم الراحمین"
باید تکبیرها و دعاها راطوری پشت سر هم بخواند که نماز از صورت خودخارج نشود . کسی که نماز میت را به جماعت می خواند ، باید تکبیرها ودعاهای آن را هم بخواند .
نماز ميت
مسأله615. نماز ميت پنجتكبير دارد و اگر نمازگزار پنج تكبير به اين ترتيب بگويد كافي است: بعد ازنيت و گفتن تكبير اول بگويد:
أشْهَدُ أنْ لا إِلهَ إلاَّ اللهُوَأنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله
بعد از تكبير دوم بگويد:
اَللّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدوَآلِ مُحَمَّد
و بعد از تكبير سوم بگويد:
اَلّلهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنينَوَالْمُؤْمِناتِ
و بعد از تكبير چهارم، اگر ميت مرد استبگويد:
اَلّلهُمَّ اغْفِرْ لِهذاالْمَيِّتِ
و اگر زن است بگويد:
اَلّلهُمَّ اغْفِرْ لِهذِهِالْمَيِّتِ
و بعد تكبير پنجم را بگويد و بهتر است بعداز تكبير اول بگويد:
أشْهَدُ أنْ لا إِلهَ إلاَّ اللهُوَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ وَأَشْهَدُ أنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسوُلُهُأَرْسَلَهُ بِالْحَقِّ بَشْيراً وَنَذِيراً بَيْنَ يَدَي السَّاعَةِ
مسأله616. بايد تكبيرها ودعاها را طوري پشت سر هم بخواند، كه نماز از صورت خود خارج نشود.
مسأله617. كسي كه نمازميت را به جماعت مي‌خواند، بايد تكبيرها و دعاهاي آن را هم بخواند.
مستحبات نماز ميت
مسأله618. چند چيز درنماز ميت مستحب است:
اول ـ كسي كه نماز ميت مي‌خواند با وضو ياغسل يا تيمم باشد و احتياط مستحب آن است كه در صورتي تيمم كند كه وضو و غسلممكن نباشد،يا بترسد كه اگر وضو بگيرد، يا غسل كند به نماز ميت نرسد.
دوم ـ اگر ميت مرد است، امام جماعت يا كسيكه فرادي بر او نماز مي‌خواند، مقابل وسط قامت او بايستد و اگر ميت زن است،مقابل سينهاش بايستد.
سوم ـ پا برهنه نماز بخواند.
چهارم ـ در هر تكبير دستها را بلند كند.
پنجم ـ فاصله او با ميت به قدري كم باشد،كه اگر باد لباسش را حركت دهد به جنازه برسد.
ششم ـ نماز ميت را به جماعت بخواند.
هفتم ـ امام جماعت تكبير و دعاها را بلندبخواند و كساني كه با او نماز ميخوانند آهسته بخوانند.
هشتم ـ در جماعت اگر چه مأموم يك نفر باشد،عقب امام بايستد.
نهم ـ نمازگزار به ميت و مؤمنين زياد دعاكند.
دهم ـ پيش از نماز سه مرتبه بگويد: «الصَّلاة».
يازدهم ـ نماز را در جايي بخوانند كه مردمبراي نماز ميت بيشتر به آنجا ميروند.
دوازدهم ـ زن حايض اگر نماز ميت را بهجماعت مي‌خواند، در صفي تنها بايستد.
مسأله619. خواندن نمازميت در مساجد مكروه است ولي در مسجد الحرام مكروه نيست.
مشخصات دوازده امام حالببينيم دوازده امامي كه حضرت پيامبر اكرم (ص) در احاديث فرموده‌اند چهكساني هستند. امام اول : حضرت علي بن ابيطالب كنيه : ابوالحسن و حسين،ابوتراب لقب : اميرالمؤمنين، الوصي، مرتضي پدر : ابوطالب بنعبدالمطلب بن هاشم مادر : فاطمه بنت اسد بنهاشم تولّد : او در سيزده رجب، ده سال قبل ازبعثت (600 ميلادي) در داخل كعبه بدنيا آمد. امامت : امامت او بعد از فوت پيامبر طبق دستور خداوند متعال كه پيامبر اعلامفرموده بودند (رجوع به حديث غدير خم) به سال 11 هجري (632 ميلادي) شروع شد. شهادت : او بسال 40 هجري (661 ميلادي) روز 21 رمضان توسطيكي از خوارج بنام عبدالرحمن بن ملجم در كوفه حين نماز گذاردن به شهادترسيد و در نجف (عراق) دفن گرديد. محل دفن حضرت اميرالمؤمنين علي(ع) سالهانامعلوم بود تا حضرت امام صادق (ع) محل آن را مشخص نمود. امام دوم : حسن بن علي بنابيطالب كنيه : ابومحمد لقب : سبط اكبر، مجتبي پدر : علي بن ابيطالب مادر : فاطمه الزهرا بنت (دختر) محمد بن عبدالله (پيامبر اسلام) (ص) تولّد : اوبه سال 3 هجري (625 م) در 15 رمضان در مدينه بدنيا آمد. شهادت : در سال 50 هـ (670 م) بدستور معاويه مسموم گرديد و درمدينه، قبرستان بقيع دفن شد. امام سوم : حسين بن علي بن ابيطالب كنيه : ابو عبدالله لقب : سبط اصغر،سيد الشهدا پدر : علي بن ابيطالب مادر : فاطمه الزهرا بنت محمد مصطفي (ص) (پيامبر اسلام) تولّد : به سال 4 هجري (626 م) سوم شعبان در مدينه بدنياآمد. شهادت : او به سال 61 هـ (680 م) در كربلادر روز عاشورا (دهم محرم) بدستور يزيد و توسط لشكر وي به شهادت رسيد. و دركربلا دفن شد. علاوه بر او هفتاد و دو نفر همراه او نيز به شهادت رسيدند وخانواده وي و همراهانش به اسارت گرفته شد. امامچهارم : علي بن حسين كنيه : ابوالحسن لقب : زينالعابدين، سجاد پدر : حسين بن علي تولّد : به سال 38 هـ (659 م) روز پنجم شعبان در مدينه شهادت : در سال 94 هـ (712 م) يا 95 هـ (713 م) 20 محرم وبه دستور هشام بن عبدالملك (از خلفاي بني اميه) به شهادت رسيد و در بقيعدفن شد.
امام پنجم : محمد بن علي كنبه : ابوجعفر لقب : باقر تولّد : به سال 57 هـ (677 م) روز اول رجب در مدينه شهادت : در سال 114 (733 م) روز 7 ذيحجه در مدينه و بدستور ابراهيم به شهادترسيد و در بقيع دفن شد.
امام ششم : جعفر بن محمد كنيه : ابوعبدالله لقب : صادق تولّد : به سال 83 هـ (702 م) روز 17 ربيع الاول در مدينه شهادت : در سال 148 هـ (765 م) روز 25 شوال و بدستور منصور (از خلفاي بني عباس) به شهادت رسيد و در بقيع دفن گرديد. امام هفتم موسي بن جعفر كنيه : ابوالحسن لقب : كاظم تولّد : به سال 129 هـ (746 م) روز هفتم صفر در مدينه شهادت : در سال 183 هـ (799 م) و بدستور هارون الرشيد (ازخلفاي بني عباس) در بغداد و در كاظمين در نزديكي بغداد دفن گرديد. امام هشتم : عليبن موسي كنيه : ابوالحسن لقب : رضا تولّد : به سال 148هـ (765 م) روز يازدهم ذيقعده در مدينه شهادت : در سال 203 هـ (818 م) روز سي‌ام صفر در طوس و بدستور مروان و در همان مكاندفن گرديد. امام نهم : محمد بن علي كنيه : ابوعبدالله لقب : جواد، تقي تولّد : به سال 195 هـ (811 م) در روز دهم رجب در مدينه شهادت : در سال 220 هـ (835 م) در روز سي‌ام ذيقعده دربغداد و به دستور معتصم و در كاظمين دفن گرديد. امام دهم : علي بن محمد كنيه : ابوالحسن لقب : هادي،نقي تولّد : به سال 212 هـ (827 م) در روز پنجمرجب در مدينه شهادت : در سال 254 هـ (868 م) روزسوم رجب در سامرا (عراق) و بدستور متوكل و در همان مكان دفن گرديد.
امام يازدهم : حسنبن علي كنيه : ابو محمد لقب : عسكري تولّد : به سال 232هـ (846 م) در روز هشتم ربيع الثاني در مدينه شهادت : در سال 260 هـ (874 م) روز هشتم ربيع الاول در سامرا بدستور معتمد و درهمان مكان دفن گرديد. امام دوازدهم محمد بن حسن (ع) (عجل الله تعالي في فرجه الشريف( كنيه : ابوالقاسم لقب : مهدي،حجة، قائم آل محمد، امام زمان، صاحبالزمان، صاحب‌الامر، منتظر،بقيةالله تولد : به سال 255 هـ (869 م) روز پانزدهم شعبان در سامرا متولد گرديد. ايشان زنده و در غيبت بسرميبرند. حضرت امام زمان مهدي (عج) در سال 260 هـ بعد از فوت پدر گراميشانبعد از خواندن نماز ميت بر پدر خود بعلت خفقان موجود در آنزمان و اينكهخليفه عباسي دستور دستگيري و قتل حضرت را صادر كرده بود از نظرها غايبگرديد و ايشان تا سال 329 هـ (844 م) در غيبت صغري بسر مي‌برد يعني در اينمدت مردم توسط چهار نايب خاص ايشان با حضرت در تماس بودند بعد از آن غيبتكبري شروع شد كه تاكنون ادامه دارد و در اين مدت (غيبت كبري) هيچكس از محلايشان خبر ندارد و هر كس قبل از نداي آسماني (به بخش علائم ظهور مراجعهنماييد) ادعاي مهدويت بكند (يعني ادعا كند كه مهدي است) يا ادعاي ارتباط باحضرت مهدي (ع) بكند دروغگو است و بايد تكذيبش كرد. حضرت امام مهدي (ع) بدستور خداوند متعال ظهور كرده و جهان را پر از عدل و داد خواهد كرد.
]در بخش بعدي در اين باره به تفصيلخواهد آمد.[
“خدايابه من معرفت خودت را بشناسان زيرا تو اگر معرفت خودت را نشناساني، نشناسمپيغمبرت را، خدايا به من پيامبرت را بشناسان زيرا اگر پيامبرت را بمننشناساني، نشناسم حجت تو را، خدايا بمن حجت خودت را بشناسان زيرا اگر حجتخودت را بمن نشناساني، از دينم گمراه مي‌شوم. خدايا مرا نميران مانند مردنجاهليت و منحرف نكن قلب مرا پس از آنكه هدايت كردي، خدايا همچنانكه هدايتكردي مرا به ولايت كسانيكه واجب كردي اطاعتشان را ازوليّامرهايي كه پس از پيامبرت (ص) مي‌باشند. پس اطاعت امر كردموليّامرهايت اميرالمؤمنين علي بن ابيطالب و حسن و حسين و علي و محمدو جعفر و موسي و علي و محمد و علي و حسن و حجت قائم مهدي كه درودهايت برهمگي آنان”. دعاي «در غيبت امام زمان (ع)» مفاتيح
نماز ، راز و نیاز با خداوند است. اگر از معنای نماز آگاهی نداشته باشیم ، نمی دانیم با معبود خود چه میگوئیم. خوب است هنگام خواندن نماز ، ضمن قرائت صحیح كلمات عربی نماز ، به معنی آن نیز توجه داشته باشیم تا از ادای این فریضهی زیبا حظُ لازم را ببریم و خشنودی خداوند را باعث شویم. معنی نماز:
الله اكبر: خداوند بزرگترین و بلند مرتبه ترین است
ترجمه سوره حمد:
بسـم الله الرحمن الرحیم: به نام خداوند بخشنده بخشایشگر.
الحمد لله رب العالمین: ستایش مخصوص خداوندی است كه پروردگار جهانیان است.
الرحمن الرحیم: بخشنده و بخشایشگر است.
مالك یوم الدین : خداوندی كه صاحب روز جزا است.
ایاك نعبد و ایاك نستعین: (پروردگارا) تنها تو را می پرستیم وتنها از تو یاری میجوییم .
اهدنا الصراط المستقیم: ما را به راه راست هدایت فرما!
صراط الذین انعمت علیهم: راه كسانی كه آنان را مشمول نعمت خود ساختی.
غیرالمغضوب علیهم ولا الضالین: نه راه كسانی كه بر آنان غضب كردی و نه گمراهان!
ترجمه سوره اخلاص(توحبد):
بسم الله الرحمن الرحیم:به نام خداوند بخشنده بخشایشگر.
قل هو الله احد: بگو اوست خدای یكتا.
الله الصمد: خدا بی نیاز است و همه به او نیازمند.
لم یلد ولم یولد : نه كسی فرزند اوست و نه او فرزند كسی است.
ولم یكن له كفواّ احد: و برای او هیچ گاه شبیه و مانندی نبوده است.
ترجمه ذكر ركوع:
سبحان ربی العظیم و بحمده: پاك و منزه است پروردگار بزرگ من و او را سپاس می گویم.
ترجمه ذكر سجود:
سبحان ربی الا علی و بحمده: پاك و منزه است خداوند بلند مقام من و او را سپاس می گویم.
ترجمه تشهد:
اشهدان لا اله الا الله وحده لاشریك له: گواهی می دهم هیچ كس شایسته پرستش جز خداوند نیست یگانه است و شریك ندارد.
و اشهدان محمدا عبده و رسوله: و گواهی می دهم محمد بنده و فرستاده اوست.
اللهم صل علی محمد وآل محمد: خداوندا! درود بفرست بر محمد (ص) و اهل بیت او.
ترجمه سلام:
السلام علیك ایها النبی و رحمة الله و بركاتة: سلام بر تو ای پیغمبر و رحمت خدا و بركات او بر تو باد.
السلام علینا و علی عبادالله الصالحین: سلام بر ما وبر تمام بندگان صالح خدا.
السلام علیكم و رحمة الله و بركاتة: سلام بر شما ای جمعیت نمازگزاران و رحمت و بركات او بر شما باد.
ترجمه تسبیحات:
سبحان الله و الحمد لله ولا اله الا الله و الله اكبر:
پاك و منزه است خداوند و حمد و ستایش مخصوص اوست و معبودی جز او نیست و خداوند بزرگتر از آن است كه به وصف آید.
ترجمه قتوت:
ربنا آتـنا فی الدنیا حسنه و فی الاخرة حسنة و قنا عذاب النار:
خداوندا در دنیا و در سرای دیگر به ما نیكی مرحمت فرما و ما را از عذاب دوزخ نگه دار!
برای عاقبت بخیری همه مسلمانان و آمرزش گناهان رفتگان خاك ، پس از ذكر صلوات ، فاتحه ای بخوانید.
اميدبخش ترين آيه : قل يا عبادي الذين اسرفوا علي انفسهم لاتقنطوا منرحمه الله
عدالت آميزترين آيه : ان الله يامر بالعدل و الاحسان
سوره اي كه در تمام آياتش كلمه الله است : مجادله
سوره اي كه حرف ميم در آن نيست : كوثر (به غير از بسمله)
سوره اي كه حرف فا در آن نيست : سوره حمد
سوالات
۱- قرآن کريم با قرآن مجيد چه فرقی دارد؟
۲-قرآن چند سوره ، چند آيه ، چند جزء و چند حزب دارد؟
۳-قرآن در چند سال بر پيامبر اسلام نازل شد؟
۴-اولين و آخرين سوره ای که در قرآن هست چه نام دارند؟
۵-در جمله ی (بسم الله الرحمن الرحيم) ، رحمان با رحيم چه فرقی دارد
جوابها
جواب سوال۲ :قرآن دارای ۱۱۴ سوره ۶۲۳۶ آيه و۳۰ جزء و ۱۲۰ حزب است(هر جزء از ۴ حزب تشکيل شده است)
جواب سوال ۳ : در ۲۳ سال . (۱۳ سال در مکه و ۱۰ سال در مدينه)
جواب سوال ۴ : اولين سوره ی قرآن ، سوره ی حمد(يا فاتحه الکتاب) ، و آخرين سوره ی آن ، سوره ی ناس(به معنی مردم) است.
جواب سوال ۵ : رحمان صفت عام خداوند است و شامل مشرک و کافر هم می شود مثل بهره مندی آنها از نعمت های الهی مانند نزول باران ، اعطای روزی و....ولی رحيم صفت خاص خداست که انشا ءالله شامل مومنين و پاکان درگاهش می شود.
آيات محکم: با خواندن يا شنيدن اين دسته از آيات، انسان مقصود را درک می کند و ظاهرا کمتر نياز مند تفسير است .
مثل آيه ی(قل هواللهاحد) يعنی بگو خدا يکی است.
آيات متشابه: آياتی هستند که با صورت واحد دارای معانی متعدد بوده و نياز به تفسيردارند.
مثل آيه ی (انا اعطيناک الکوثر) يعنی ای پيامبر بدرستی که ما به تو کوثر عطا کرديم
که در تفسير کلمه ی کوثر به اين موارد بر می خوريم: حضرت زهرا(س) ، خيرکثير،....
1 ـ امام جواد عليه السّلام :
هرگاه پيامبر صلّى الله عليه و آله از نمازش فارغ مى شد مى گفت: خدايا، آنچه را كرده و مى كنم، نهان و آشكار كرده ام، اسراف بر خود را و آنچه را كه تو بهتر از من مى دانى، بر من بيامرز. خدايا تو پيش از همه و پس از همه هستى، جز تو خدايى نيست . به داناييت بر نهان و به تواناييت بر همه خلقت سوگند، تا آنگاه كه زندگى را برايم بهتر مى دانى، مرا زنده نگاه دار و آنگاه كه مرگ را برايم بهتر مى دانى، مرا بميران . خدايا ، همانا من بيم از تو را در نهان و آشكار ، سخن حق را در خشم و خشنودى و ميانه روى را در تنگدستى و توانگرى، از تو مى خواهم. نعمتى تمام ناشدنى و روشنى چشمى ناگسستنى را از تو مى خواهم . خشنودى به حكم تو، مرگى مبارك پس از زندگى و زندگانى آرام پس از مرگ، لذت نگاه به تو و شوق ديدارت و ملاقات تو بى رنجى گزنده و فتنه اى گمراه كننده را، از تو مى خواهم. خدايا ، ما را به زينت ايمان، مزيّن كن و راهنما و رهيافته قرار ده. خدايا ، ما را در ميان آنان كه ره نمودى، ره بنما . خدايا ، همانا من اراده قوى بر يافتن راه راست و و پايدارى در كار و استوارى در راه حق را از تو مى خواهم. سپاسگزارى نعمتت را، سلامتى كامل و اداى حقت را مى خواهم. اى پروردگار من ، دلى پيراسته و زبانى راستگو از تو مى خواهم. از آنچه كه مى دانى آمرزش مى طلبم و نيكوترين آنچه كه مى دانى از تو مى خواهم و از بدى آنچه مى دانى به تو پناه مى برم ، كه تو مى دانى و ما نمى دانيم و تو به نهانها بسيار دانايى[1].
2 ـ ابو ايّوب انصارى:
در پشت سر پيامبرتان صلّى الله عليه و آله نماز نگزاردم ، جز اينكه هرگاه نمازش را به پايان مى برد ، مى شنيدم كه مى گويد: خدايا همه خطاها و گناهانم را بيامرز، خدايا نعمتت را بر من ارزانى دار، مرا زنده بدار و روزيم ده و به كارها و خويهاى شايسته رهنمونم كن كه جز تو به شايسته هاى آن دو (كارها و خويها) ره نمى نمايد و جز تو از زشتهاى آن دو ، باز نمى دارد.
3 ـ پيامبر خدا صلّى الله عليه و آله ـ به علىّ عليه السّلام ـ :
هرگاه خواستى هر چه را مى شنوى و مى خوانى به ياد بسپارى، اين دعا را در پى هر نماز بخوان : پاك و منزّه است آن كه به مردمان مملكتش تجاوز نمى كند. پاك و منزه است آن كه ساكنان زمين را كيفرهاى گونه گون نمى دهد، پاك و منزه است آن مهربان و بخششگر. خدايا ، در دل من نور و بينش و فهم و دانايى قرار ده، كه تو بر هر كار توانايى.
4 ـ اصبغ از امام علىّ عليه السّلام :
هر كس دوست دارد از دنيا برود در حالى كه از گناهانش پاك شده آنگونه كه زر ناب از تيرگيها پاك مى گردد و هيچكس چيزى به ستم برده را از او مطالبه نكند، در پى هر يك از نمازهاى پنجگانه، تبار نامه خداوند ، قل هو الله احد ، را دوازده مرتبه بخواند . سپس دستانش را بگشايد و بگويد: خدايا به نام پنهان ، پوشيده، پاك، پاكيزه و خجسته ات از تو مى خواهم . به نام بزرگ و چيرگى هميشگيت از تو مى خواهم . اى بخشنده عطاها، اى آزاد كننده اسيران، اى رهايى دهنده مردم از آتش، بر محمّد و خاندان او درود فرست ، از آتش رهاييم ده، آسوده از دنيا ببر و به سلامت وارد بهشت گردان . آغاز دعايم را رستگارى، ميان آن را كاميابى و پايان آن را نيكويى قرار ده ، كه تنها تو به نهانها بسيار دانايى. سپس فرمود: اين از امور نهانى است كه پيامبر خدا صلّى الله عليه و آله به من آموخت و فرمان داد آن را به حسن و حسين نيز بياموزم.
5 ـ امام صادق عليه السّلام :
پيامبر خدا صلّى الله عليه و آله روزى به اصحابش فرمود: آيا اگر هر چه لباس وظرف داريد گردآوريد وروى هم بنهيد، فكر مى كنيد به آسمان برسد؟ گفتند: نه اى پيامبر خدا، فرمود: آيا شما را به چيزى راهنمايى نكنم كه ريشه اش در زمين و شاخه اش در آسمان باشد؟ گفتند: چرا، اى پيامبر خدا. فرمود: هر يك از شما كه از نماز واجبش فارغ شد ، سى بار بگويد: «و خدا پاك و منزّه است، سپاس براى خداست و جز خداوند، هيچ خدايى نيست و خدا بزرگتر است». همانا ريشه اين ها در زمين و شاخه آن ها در آسمان است. آن ها خرابى، آتش، غرق شدن، در چاه افتادن، خوراك درنده شدن، مرگ بد و بلاى آسمانى را كه در آن روز بر بنده فرود مى آيد ، دفع مى كنند و آن ها ماندگارند.
6 ـ پيامبر خدا صلّى الله عليه و آله :
در پى هر نماز مى گويى: خدايا از نزد خود مرا ره بنما و از فضل و بخششت بر من فرو ريز و از رحمتت بر من بگستر و از بركتهايت ، بر من فرو فرست.
7 ـ امام علىّ عليه السّلام ـ از دعاى ايشان پس از نماز واجب ـ :
خدايا ، براى تو نماز گزاردم و حال آنكه مى دانى در نمازم، نقص و شتاب و فراموشى و غفلت و كسالت و سستى و از ياد بردن و ريا و خودنمايى و شك و دورى و گمان و عُجب و انديشه كردن و فروگذاشتن از كمال واجبت ، مى باشد. اى خداى من ، از تو مى خواهم بر پيامبر و خاندانش درود فرستى و نقص نمازم را به تمام ، و شتابم را در آن به تأمل و استوارى و فراموشى ام را به بيدارى و غفلتم را به مواظبت و كسالتم را به نشاط و سستى ام را به پايدارى و از ياد بردنم را به يادداشتن و دورى ام را به كشش و ارتباط و ريايم را به اخلاص و خودنمايى ام را به پوشاندن و شكّم را به يقين و گمانم را به حجّت و انديشه ام را به فروتنى و تحيّر و فروماندنم را به فرمانبردارى ، تبديل فرمايى .همانا براى تو نماز گزاردم و به تو روى كردم و به تو ايمان آوردم و تو را قصد كردم . پس در نماز و دعايم ، رحمت و بركت قرار ده كه زشتيهايم را بپوشاند و جايگاهم را گرامى دارد و رويم را سفيد گرداند و عملم را پاكيزه كند و بار گناهم را سبك گرداند. خدايا ، با آن، سنگينى ام را سبك گردان و آنچه را نزد توست بهتر از آنچه از من مى بُرى ، قرار ده.
سپاس خداوندى كه واجبى را از من ادا كرد كه از نمازهاى واجب و نوشته شده بر مؤمنان بود . اى خداوند، اى بخشنده ترين بخشندگان.
8 ـ هر كس مى خواهد پيمانه اش را تمام گيرند، پس در پى هر نماز بگويد: پاك ومنزّه است پروردگارت، پروردگار عزّت، از آنچه مى گويند وسلام بر پيامبران و سپاس مخصوص پروردگار جهانيان است.
9 ـ امام باقر عليه السّلام :
كمترين چيزى كه از دعا ، پس از (نماز) واجب كفايت مى كند ، اين است كه بگويى: خدايا ، همانا من هر نيكى را كه به آن آگاهى دارى، از تو مى خواهم و از هر بدى كه به آن دانايى، به تو پناه مى برم. خدايا، همانا من آسايش در همه كارهايم را از تو مى خواهم و از رسوايى دنيا و عذاب آخرت به تو پناه مى برم[2].
10 ـ امام صادق عليه السّلام :
هر كس در پى نماز واجب بگويد: «خود و خانواده و فرزندانم و هر كس كه نگهداريش با من است را ، به خداى بزرگ و شكوهمند مى سپارم و به خدايى كه همه چيز در برابر بزرگى اش وحشت زده و ترسان و خوار است، خود و خانواده، دارايى، فرزندان و هر كس را كه نگهداريش با من است مى سپارم». در ميان بالى از بالهاى جبرييل در بر گرفته وخود و خانواده و داراييش حفظ مى شود.
11 ـ دعايى است كه در پى هر نماز خوانده مى شود، پس اگر بيمارى و رنج و دردى دارى ، هرگاه نمازت را به پايان بردى ، هفت بار با دست، سجده گاهت را مسح كن و اين دعا را بخوان و دستت را بر جاى درد بكش و بگو: «اى كسى كه زمين را بر آب و هوا را با آسمان نگه داشت و براى خود زيباترين نامها را انتخاب كرد، بر محمّد و خاندانش درود فرست و براى من اينگونه و آنگونه كن و اين و آن را روزيم ده و از فلان و بهمان سلامتى ام بخش.
12 ـ خطاب به كسى كه گفت: فدايت شوم، پيروان تو مى گويند: همانا ايمان دو گونه است: ماندگار و نماندنى . پس چيزى به من بياموز كه اگر آن را بگويم، ايمانم كامل شود ، ـ فرمود : در پى هر نماز واجب بگو: خشنودم به اينكه، خداوند، پروردگارم؛ محمّد، پيامبر؛ اسلام ، دين؛ قرآن، كتاب؛ كعبه ، قبله و علىّ ولىّ وامامم باشد. و به امامت حسن و حسين وامامان (صلوات الله عليهم) خشنودم . پس آنان را نيز از من خشنود كن كه تو بر هر كار توانايى.
13 ـ علىّ بن مهزيار:
محمّد بن ابراهيم به ابوالحسن عليه السّلام [3] نوشت: اى سرور من ، اگر صلاح مى بينى، دعايى به من بياموز كه اگر در پى نمازهايم بخوانم خداوند براى من نيكى دنيا و آخرت را گرد آورد. پس امام عليه السّلام نوشت: مى گويى: از بدى دنيا و آخرت و بدى همه دردها، به روى كريمانه ات و عزت زوال ناپذيرت ، پناه مى برم .
________________________________________ (1) در نقل سنن ابى داود و سنن كبرى، تنها تا «جز تو خدايى نيست» آمده است.
(2) الفقيه، و مكارم الاخلاق، در آغاز حديث، صلوات بر پيامبر و خاندانش را نيز دارند.
(3) به احتمال فراوان، منظور امام هادى عليه السّلام مى باشد.
قال رسول الله - صلى الله عليه و آله -:التعقيب بعد صلوة الفجر ابلغ فى طلب الرزق
دعاى پس از نماز صبح براى جلب رزق مؤ ثرتر است .(بحارالانوار، ج 85، س 326، مستدرك الوسايل ، ج 1، ص 336)
صلوات بر محمد (ص ) و اهل بيتش
قال الصادق - عليه السلام -كل دعاء يدعى الله - عزوجل - به محجوب عن السماء حتى يصلى على محمد و آل محمد
هر دعايى كه خدا با آن خوانده شود، پوشيده است ، بالا نمى رود و به هدف اجابت نمى رسد مگر اين كه صلوات بر محمد و آل محمد (ع ) همراه باآن باشد (اصول كافى ، - ج 2، ص 493)
فضيلت تسبيح حضرت فاطمه (س ):
قال الصادق - عليه السلام -تسبيح فاطمة الزهراء - عليهاالسلام - فى كل يوم فى دبر كل صلاة احب الى من صلاة الف ركعة فى كل يوم :
تسبيح حضرت زهرا (س ) در هر روز در تعقيب هر فريضه نزد من محبوب تر است از به جا آوردن هزار ركعت نماز در هر روز (ثواب الاعمال ، ص 166)
نماز و دعا:
قال الصادق - عليه السلام -:ان الله - عزوجل - فرض عليكم الصلوات الخمس فى افضل الساعات فعليكم بالدعاء فى ادبار الصلوات
همانا خداوند نمازهاى پنجگانه را در بهترين ساعتها بر شما واجب كرد، بنابراين بعد از نمازها دعا كنيد(بحارالانوار، ج 85، ص 320)
دعاى بعد از نماز
قال الصادق - عليه السلام -من صلى صلوة و عقب الى اخرى فهو ضيف الله و حق على الله ان يكرم ضيفه
هر كه نماز فريضه كند و بعد از آن تعقيب بخواند تا نماز ديگر (يعنى به خواندن دعاهايى كه بعد از نماز بايد خواند و قرائت قرآن و غيره مشغول گردد تا وقت نماز ديگر) پس آن بنده مهمان خدا مى باشد و حق است بر خداى - عزوجل - اينكه اكرام كند مهمان خود را. (بحارالانوار، ج 85 ص 322).
وقت استجابت دعا
قال الصادق - عليه السلام -يستجاب الدعاء فى اربعة مواطن : فى الوتر و بعد الفجر و بعد الظهر و بعدالمغرب
دعا در چهار وقت به اجابت مى رسد: 1 - در نماز وتر 2 - پس از نماز صبح 3 - بعد از نماز ظهر 4 - پس از مغرب (بحارالانوار، 85، ص 324 روضة المتقين ، ج 12 ص 38).
فضيلت والاى دعاى متصل به نماز
قال على - عليه السلام -من جلس فى مصلاة ثانيا رجليه يذكر الله - تبارك الله و تعالى - وكل الله - عزوجل - به ملكا يقول : ازدد شرفا تكتب لك الحسنات و تمحى عنك السيئات و تبنى لك الدرجات حتى ينصرف
كسى كه درجايگاه نمازش بنشيند، و به ذكر خداى تعالى و به تعقيبات بپردازد خداوند فرشته اى را بر او ماءمور و موكل مى گرداند كه به وى مى گويد: اى نمازگزارى كه مشغول به دعا هستى ، به شرف و كرامت و فضيلت خود بيفزا (يعنى بيشتر و زيادتر دعا كن ) كه از براى تو حسنات ثبت مى گردد و سيئات و بديهايت محو و نابود مى شود و درجات براى تو افزون مى گردد و اين گفتگو ادامه دارد تا وقتى كه او از دعا و تعقيباتش فارغ شود (دعائم الاسلام ، ج 1 ص 165).
امام كاظم (ع ) مشغول تعقيب نماز
موسى بن جعفر - عليه السلام - انه يصلى الفجر فيعقب الى ان تطلع الشمس ثم يسجد سجدة ، فلايزال ساجدا حتى تزول الشمس و قد و كل من يترصد اوقات الصلاة فاذا اخبره و ثب يصيل من غير تجديد وضوء
امام موسى كاظم (ع ) وقتى نماز صبح را به جا مى آورد تا طلوع آفتاب مشغول تعقيب و ذكر خدا مى شد و سالهايى كه در زندان بود، غالبا پس از نماز سر به سجده مى گذاشت و تا نزديك ظهر به دعا و ذكر حمد مشغول بود و چون فرا مى رسد برمى خاست و بدون (نياز به ) تجديد وضو به نماز مى ايستاد.(بحارالانوار، ج 48 ص 107)
طلب حاجت بعد از نماز:
قال الصادق - عليه السلام -ان الله - عزوجل - فرض عليكم الصلوات فى احب الاوقات اليه فاسئلوا الله حوائجكم عقيب فرائضكم
به درستى كه خداوند نمازهاى واجب را در محبوبترين اوقات واجب كرد، پس حاجات خود را بعد از نمازهايتان بخواهيد.(بحارالانوار، ج 85 ص 324)
دعا بعد از نماز واجب :
قال الصادق - عليه السلام -الدعاء بعد الفريضة افضل من الصلوة تنفلا
دعاى بعد از نماز واجب ، از به جا آوردن نماز نافله برتر است .(من لايحضره الفقيه ، ج 1 ص 962)
دعا در حال دل شكستن
قال الصادق - عليه السلام -اذ رق احدكم فليدع فان القلب لايرق حتى يخلص
وقتى دل شما شكست دعا كنيد، زيرا دل تا خالص نگردد نمى شكند. (بحارالانوار، ج 93، ص 345)
نحوه گفتن تسبيح فاطمه زهرا (س )
قال الصادق - عليه السلام -فى تسبيح فاطمة - عليها السلام - تبداء بالتكبير اربعا و ثلاثين ، ثم التحميد ثلاثا و ثلاثين ثم التسبيح ثلاثا و ثلاثين
در تسبيح فاطمه (س ) باتكبير (الله اكبر) شروع كرده و سى و چهار مرتبه بگوى ، پس از آن سى و سه بار تحميد (الحمدلله ) و سپس سى و سه مرتبه تسبيح (سبحان الله ). (وسائل الشيعه ، ج 4 ص 1025 ج 2، فروع كافى ، كتاب الصلاة ، ص 342).
در شرع انور اسلام علاوه از برخی نمازها كه انجام آنها بر همه مكلفین واجب و یكسان است، نمازهای مستحبی بسیاری نیز تشریع شده است كه انجام آنها برای تقرب بیشتر به خداوند و نیز برخی دیگر از خواص دنیوی یا اخروی توصیه شده است.
در یادداشت فقهی این هفته، احكام نمازهای مستحبی را به همراه طریقه خواندن نماز شب بیان خواهیم كرد. امید است خداوند متعال توفیق نماز مستحبی از جمله نماز شب را به همه ما عطا فرماید.
* برخی از خصوصیات نمازهای مستحبی
- تمام شرایط نمازهای واجب از جمله پاك بودن بدن و لباس، غصبی نبودن آنها، طهارت وضویی و در صورت لزوم غسل و دیگر شرایط نماز واجب، در نمازهای مستحبی هم باید رعایت شود.
پس نماز مستحبی بدون وضو یا با لباس نجس، مثل نماز واجب، باطل است. (البته در مورد رو به قبله بودن، ایستاده بودن و خواندن سوره مطالبی خواهد آمد).
- انسان می‌تواند در حال توانایی و اختیار هم نماز مستحبی را نشسته بخواند. البته در این صورت ثواب و ارزش آن نصف نماز در حالت ایستاده است؛ پس اگر كسی بخواهد به ثواب كامل برسد باید دو برابر نماز بخواند تا ثواب كامل را درك كرده باشد. (البته از آنجا كه نماز مستحبی چهار ركعتی نداریم باید نمازهای اضافه شده را در هر دو ركعت سلام داد یعنی دو ركعت دو ركعت خواند). مثلاً نافله نماز صبح دو ركعت است كه اگر كسی بخواهد نشسته بخواند و ثواب كامل هم به او برسد، می‌تواند دو تا دو ركعتی در حالت نشسته بخواند، و البته می‌تواند به همان دو ركعت نشسته هم با نصف ثواب اكتفا كند.
البته اگر نماز مستحبی را نشسته بخواند اما یك یا دو آیه از سوره را در حالت ایستاده بخواند مثل آن است كه نماز را از ابتدا ایستاده خوانده است. مثلاً اگر بعد از سوره حمد (در حالت نشسته) شروع به خواندن سوره توحید كند و هنگامی كه به آیه «لم یلد و لم یولد» رسید بایستد و تا آخر سوره را ایستاده بخواند، مثل آن است كه از ابتدا ایستاده خوانده و لازم نیست تعداد ركعات را دو برابر بكند. این طریقه در آن دسته از نمازهای مستحبی مفید است كه دارای سوره‌های زیادی هستند (مثلاً صد تا سوره توحید) كه می‌تواند تمام سوره‌ها را جز سوره آخر نشسته بخواند و سوره اخیر را ایستاده بجا آورد كه خداوند عالم با كرم و بزرگواری خود، از او به عنوان ایستاده قبول خواهد فرمود.
- اگر انسان نماز مستحبی را در حالت نشسته یا ایستاده می‌خواند و از جهت قبله هم اطلاع دارد، باید نماز را رو به قبله بخواند. اما اگر در خالت راه رفتن می‌خواهد نماز مستحبی بخواند، لازم نیست رو به قبله باشد. در این حالت ركوع و سجود را با اشاره سر بجا می آورند و برای سجود سر را كمی بیشتر از ركوع خم می‌كنند.
- تمامی نمازهای مستحبی دو ركعتی هستند، مگر نماز وتر كه یك ركعتی است و آخرین ركعت نماز شب محسوب میشود. بنابراین خواندن یك ركعت به نیّت یكی از معصومین برای برآورده شدن حاجات و نگه داشتن ركعت دیگر برای وقتی كه حاجات آنها روا شود، نامشروع است.
- نمازهای مستحبی سوره ندارند، یعنی می‌توان بعد از حمد ركوع را انجام داد؛ البته اگر سوره بخوانند فضیلت بیشتر دارد. البته اگر كسی بخواهد برخی از نمازهای مستحبی كه مثلاً در مفاتیح‌الجنان یا دیگر كتاب‌های دعا آمده و سوره یا سوره های خاصی دارد را به جا آورد و به ثواب مخصوص آنها نائل شود، باید سوره های گفته شده را بخواند. اما در نوافل روزانه و نماز شب و نیز نماز مستحبی كه انسان با اختیار خود می‌خواند، خواندن سوره لازم نیست.
- قطع كردن نماز مستحبی قبل از پایان نماز حرام نیست؛ اما قطع كردن نماز واجب، حرام است.
* نوافل روزانه
در میان نمازهای مستحبی به نوافل روزانه كه البته نماز شب هم از آنها محسوب میشود، تاكید فراوان شده است.
برای آشنایی خوانندگان با این نوافل، تعداد ركعات و وقت انجام آنها را یادآور می‌شویم.
نافله صبح: دو ركعت قبل از نماز صبح
نافله ظهر: هشت ركعت (چهار تا دو ركعت) بعد از اذان ظهر و قبل از نماز ظهر. (البته وقت نافله ظهر محدود است كه برای آشنایی، می‌توانید وقت دقیق آن را در رساله های توضیح المسائل بیابید. اما اگر در اول وقت اذان ظهر شروع به نافله كنیم، تمام این هشت ركعت در وقت خود واقع میشود).
نافله عصر: هشت ركعت (چهار تا دو ركعت)، كه مابین نماز ظهر و عصر خوانده میشود. (نافله عصر هم وقت خاصی دارد كه در رساله های توضیح المسائل نوشته شده، اما اگر بعد از نوافل ظهر و نماز ظهر، بدون فاصله زیاد مشغول نوافل عصر شویم، همه آنها در وقت خود واقع میشود).
نكته: در روزهای جمعه، به هر یك از نافله‌های ظهر و عصر دو ركعت اضافه میشود؛ یعنی هر كدام پنج تا دو ركعتی بجا آورده می‌شوند.
نافله مغرب: دو ركعت است كه بعد از نماز مغرب خوانده میشود.
نافله عشاء: دو ركعت است كه بعد از نماز عشا به صورت نشسته بجا آورده میشود و نمی‌شود آن را ایستاده خواند.
نكته: در متون دینی و توصیه‌های بزرگان آمده است كه انسان باید مستحبات را به اندازه ظرفیت و علاقه خود انجام دهد. از این رو، فشار بیش از اندازه به نفس برای انجام اعمال مستحبی نارواست و باید مستحبات را در حد توان و علاقه انجام داد. در مورد نوافل هم - برای كسی كه حوصله انجام تمام آنها را ندارد - می‌توان فقط برخی از آنها را به جا آورد و لازم نیست مثلاً تمام هشت ركعت نافله ظهر را انجام داد، بلكه می‌توان مثلاً به دو یا چهار ركعت اكتفا كرد.
نكته: نافله‌های نماز ظهر و عصر در سفر ساقط است؛ بدین معنی كه خواندن نافله ظهر و عصر در سفر خلاف شرع و بدعت است. نافله نماز عشا را هم در سفر باید به نیّت اینكه شاید مطلوب باشد بجا آورد.
نكته: در تنگی وقت نمازهای واجب، نباید نماز مستحب به جا آورد، بلكه باید نماز واجب را ادا كرد.
**نماز شب
*اهمیت نماز شب
هر چند نماز شب جزو مستحبات است و به جا نیاوردن آن گناهی ندارد اما از دست دادن آن هم بسیار گران است و موجب حسرت خواهد بود.
برای شناختن ارزش و اهمیت نماز شب به چند حدیث اشاره می‌كنیم:
1. امام حسن عسكری (علیه السلام) می‌فرمایند: «إِنَّ الْوُصُولَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَفَرٌ لَا یُدْرَكُ إِلَّا بِامْتِطَاء اللَّیْل» رسیدن به خداوند سفری است كه جز با مركب راهوار شب درك نمی‌شود.
2. امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «شرف المؤمن صلاة اللیل و عز المؤمن كفه عن الناس» شرافت مؤمن به نماز شب اوست و عزت او در بریدن نیاز از مردم است.
3. و هم ایشان فرمودند: «علیكم بصلاة اللیل فإنها سنة نبیكم و دأب الصالحین قبلكم و مطردة الداء عن أجسادكم» بر شما باد به نماز شب چرا كه آن سنت پیامبر و كار صالحان و دور كننده بیماری از بدن‌های شماست.
4. و نیز فرموده‌اند: «إن كان الله عز و جل قد قال الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا إن الثمان ركعات التی یصلیها العبد آخر اللیل زینة الآخرة» اگر خداوند فرموده كه فرزندان و اموال آدمی زینت زندگی دنیاست همانا هشت ركعت نمازی كه بنده در آخر شب می‌خواند زینت زندگی آخرت است.
5. امیر المومنین علی (علیه‌السلام) نیز فرموده‌اند: «ان العبد لیقوم فی اللیل فیمیل به النعاس یمینا و شمالا و قد وقع ذقنه على صدره فیأمر الله تبارك و تعالى أبواب السماء فتفتح ثم یقول للملائكة انظروا إلى عبدی ما یصیبه فی التقرب إلی بما لم أفترض علیه راجیا منی لثلاث خصال ذنبا أغفره له أو توبة أجددها له أو رزقا أزیده فیه فأشهدكم ملائكتی أنی قد جمعتهن له». هرگاه بنده‌ای شب هنگام به نماز برخیزد در حالی كه از فرط خواب به چپ و راست متمایل میشود و چانه‌اش به سینه‌اش چسبیده است (كنایه از اینكه از فرط خواب سرش پایین است) خداوند امر می‌كند كه درهای آسمان را به روی او بگشایند و به فرشتگانش می‌فرماید كه به بنده‌ام نگاه كنید كه چه مقدار در راه قرب من خود را به زحمت انداخته است؛ این زحمات او یا به خاطر بخشش گناهان اوست یا برای توبه مجدد است یا برای زیاد شدن روزی است؛ ای فرشتگان من، شاهد باشید كه من هر سه را به او دادم.
6. و نیز امام صادق (علیه السلام) فرموده‌اند: «إن البیوت التی یصلى فیها باللیل بتلاوة القرآن تضیء لأهل السماء كما تضیء نجوم السماء لأهل الأرض». همانا خانه‌هایی كه شب هنگام در آنها نماز خوانده میشود و قرآن تلاوت میشود، برای اهل آسمان نورانی است، چنانچه ستارگان برای اهل زمین نورافشانی می‌كنند.
7. و رسول خدا فرموده‌اند: «مَنْ كَثُرَ صَلَاتُهُ بِاللَّیْلِ حَسُنَ وَجْهُهُ بِالنَّهَار» هر كس كه بیشتر در شبانگاهان نماز بخواند رویش در روز زیباتر است.
8. و بالاخره امام صادق (علیه السلام) فرموده‌اند: «إن الرجل لیكذب الكذبة فیحرم بها رزقه قلت و كیف یحرم رزقه فقال یحرم بها صلاة اللیل فإذا حرم صلاة اللیل حرم الرزق». گاهی كسی دروغی میگوید و به این علت روزی او كم میشود. راوی سؤال می‌كند كه چگونه روزی او كم میشود؟ حضرت پاسخ دادند: به خاطر دروغ از نماز شب محروم میشود و وقتی از نماز شب محروم شد روزی‌اش كم میشود.
در پایان این قسمت خیلی بجاست تا سخن مهم علامه طباطبایی (قدس سره) را در این‌باره بیاوریم كه می‌فرمود: یك روز در مدرسه‌ای ایستاده بودم كه مرحوم قاضی (استاد علامه در اخلاق و عرفان) از آن جا عبور می كردند. چون به من رسیدند، دست خود را روی شانه من گذاردند و گفتند: ای فرزند! دنیا می‌خواهی نماز شب بخوان، آخرت می‌خواهی نماز شب بخوان!
* كیفیت و وقت نماز شب
وقت آن: وقت اصلی نماز شب از نصف شب تا اذان صبح است؛ و نصف شب معمولاً یازده ساعت و ربع بعد از ظهر شرعی است. اما هرچه به طرف اذان صبح نزدیك‌تر باشد فضیلت آن بیشتر است.
نظر به اهمیت آن، دو وقت دیگر هم برای آن ذكر كرده‌اند.
الف) خواندن قضای آن برای كسی كه شب هنگام آنرا بجا نیاورده است كه می‌تواند در هر ساعتی كه بخواهد قضای آنرا بجا آورد.
ب) وقت تعجیل: برای جوان و كسی كه بیداری شبانه برای او سخت است كه می‌تواند بعد از نماز عشا آن را بجا آورد.
ارزش وقت اصلی از همه بیشتر است و قضای آن در درجه دوم و وقت تعجیل در رتبه سوم قرار دارد.
كیفیت آن: نماز شب یازده ركعت است كه به سه قسمت تقسیم میشود:
الف) ابتدا چهار تا دوركعتی به نیت نافله شب (جمعاً هشت ركعت)
ب) بعد از آن دو ركعت به نیت نماز شَفع.
ج)و بعد از نماز شفع یك ركعت به نیت نماز وتر (مثل فطر بخوانید).
نمازهای دو ركعتی آن مثل نماز صبح است. نماز یك ركعتی هم این‌گونه است كه بعد از حمد و سوره قنوت می‌خواند و بعد از قنوت ركوع و سجده كرده و نماز را با تشهد و سلام تمام می‌كند. در قنوت نماز وتر هر دعایی می‌توان كرد اما دعاهای خاصی هم برای آن ذكر شده كه می‌توانید در مفاتیح‌الجنان آنرا بیابید. (برای شمردن ذكرها در قنوت نماز وتر، می‌توان در یك دست تسبیح نگه داشت و با یك دست قنوت گرفت).
البته اگر كسی چهار ركعت از نافله های شب را در وقت اصلی آن بخواند می‌تواند بقیه نمازها را در هر وقتی از روز یا شب كه می‌خواهد به نیت ادا بخواند.
و نیز لازم نیست كه همه یازده ركعت را بخواند بلكه می‌تواند فقط نماز وتر یا هر مقداری را كه مایل بود بخواند؛ و اگر كسی برای همه نمازها وقت یا حوصله ندارد بهتر است سه ركعت آخر یعنی شفع و وتر را بخواند.
از همه مؤمنان كه توفیق بیداری سحرگاهان را دارند التماس دعا داریم.
غسل در لغت به معنایشستناست و در اصطلاح به مجموعه‌ای از اراده قلبی و اجرای عملی در خصوص شستن بدنگفته میشود. اصل نظافت و طهارت از مهمترین مفاهیم شخصی و اجتماعی بوده‌است که پیامبر اسلام(ص) از آن به عنوان نمادی از ایمان مسلمانان یادفرمودند. غسل‌ها حسب حکم شرعی به دو دسته تقسیم میشود. دسته اول: غسل‌های مستحبی همانند غسل جمعه که اکنون به آنهانمیپردازیم. دسته دوم: غسل‌های واجب که در سر مبحث بدانها می‌پردازیم. مبحث اول: انواع غسل‌های واجب به لحاظ جنس مرد و جنس زن مبحث دوم: علت غسل‌های واجب مبحث سوم: انجام غسل‌های واجب به لحاظ جنس زن و مرد
مبحث اول: انواع غسل‌های واجب
الف؛ غسل واجب مشترک زنان و مردان غسل‌های واجب مشترک زنان و مردان عبارتست از 1- غسل میت 2- غسل مس میت 3- غسلی که بر اثر نذر یا عهد یا سوگند بر زن یا مرد واجب میشود 4- غسلجنابت
1-غسل میت واجب است میت مسلمان را پس از پاک کردن و شستن بدن او از آلودگی‌ها ونجاستها به ترتیب سه غسل دهند. اول؛ غسل با آب مخلوط به سدر اندکی سدر در آب غسل ریخته به حدی که آب مضاف نشود نخست با آن آب سر وگردن و بعد سمت راست و سپس سمت چپ را غسل دهند.
دوم؛ آب مخلوط با کافور اندکی کافور با آب غسل مخلوط میشود به گونه‌ای که آب مضاف (آب کافور) نشود به همان ترتیب غسل داده میشود.
سوم؛ آب خالص با آب خالص برای سومین بار بدن میت غسل داده میشود و غسل‌های بدن میتتمام میشود.
2-غسل مس میت اگر انسان (به ویژه پزشکان و پرستاران و کارمندان بخش‌های مراقبتهایویژه بیمارستان‌ها) بدن انسان مرده‌ای را که سرد شده و غسل داده شده نیستلمس و مس کنند و حتی جایی از بدن خود را به بدن او برسانند باید غسل «مسمیت» کنند. و حتی بنا به نظر برخی از مراجع، مس بدن سرد شده شهید و همچنین بدنمردهای که به جای غسل، تیمم داده‌اند همین حکم را دارد.
3- غسل واجب ناشی از نذر چنانچه کسی برای رفع گرفتاری یا ترک کار بدی نذر یا عهد کند و یا قسمبخورد که اگر مراد حاصل شد باید غسلی انجام دهد آن غسل بر او واجب میشود.
4- غسل جنابت چهارمین غسلی که مشترک زنان و مردان است غسل جنابت است. جنابت عبارتستاز وضعیت جسمی که مکلف در آن قرار میگیرد و خداوند بزرگ پیامد آن وضعیتفیزیکی جسم اعتبار مفهومی وضعی موسوم به جنابت میکند و برای آن حالت غسلجنابت را جهت انجام واجبات واجب میکند و این وضعیت که در اصطلاح فقهی حکموضعی جنابت به خود میگیرد در پیامد واقعه فیزیکی و جسمانی است و آن واقعهفیزیکی در بدن انسان عبارتست از خروج منی و مباشرت جنسی؛ بنابراین اسبابفیزیکی جنابت عبارت است از خروج منی و مباشرت جنسی که به توضیح آنهامیپردازیم.
الف: خروج منی صرف خروج منی خروج منی خواه در خواب باشد یا بیداری و در اثر خود ارضایی باشد یا دراثر دیدن صحنه شهوت‌آلود از زن باشد یا از مرد با سستی جسم باشد یا نباشدبه هر شکل چنانچه یقین به خروج منی کند غسل جنابت به لحاظ وضعیت جسمی بعداز خروج منی بر مرد یا زن جهت عبادت واجب میشود.
ب: مباشرت جنسی مباشرت جنسی مرد با زن یا مرد با مرد (لواط) و زن با زن (مساحقه) وانسان (زن یا مرد) با حیوان موجب وضعیت جنابت شرعی بنا به اعتبار شارعاسلام است که خداوند منان حکم وضعی جنابت را اعتبار میکند و آن را موضوعحکم تکلیفی وجوب غسل برای انجام عبادت قرار می‌دهد. بعد از آنکه انسان در وضعیت جنابت قرار گرفت برای بیرون آمدن از وضعیتجنابت مستحب است غسل کند ولی برای خواندن نمازهای واجب و انجام بعضی ازرفتارهای عبادی غسل جنابت واجب است ولی برای نماز میت و سجده شکر وسجدههای واجب قرآن غسل جنابت واجب نیست و غسل جنابت شرط صحت نمازهایمستحبی است.
مبحث دوم: غسل‌های خاص زنان
1-غسل حیض 2- غسل استحاضه 3- غسل نفاس بعد از بیان غسل‌های مشترک چهارگانه 1- غسل میت 2- غسل مس میت 3- غسلیکه به نذر و عهد و قسم واجب میشود 4- غسل جنابت که مشترک بین زنان و مردانمسلمان است به غسل‌های ویژه خانم‌ها می‌پردازیم. غسل‌های خاص زنان به لحاظخونی است که از اندام تناسلی آنها خارج میشود و براساس نوع خون نوع وضعیتجسمی آنان و به تبع آن حکم وضعی آنها در فقه شیعه متفاوت است بنابراینابتدا ضروری است خونی که می‌بینند و وضعیتی که در آن قرار می‌گیرند راتوضیح دهیم و سپس به حکم وضعی و حکم تکلیفی بپردازیم
1-خون حیض و غسل حیض در لغت، واژه حیض به معنای جمع شدن خون است و حوض را از این جهت حوضمینامند که آب در آن جمع میشود و در اصطلاح خون ماهانه‌ای است که زن ازسن بلوغ به بعد در اثر ریزش دیواره رحم از خود می‌بیند. طبق آفرینش الهی زنان سالم بالغ به این اثر عینی می‌رسند که از سن بلوغنه سال قمری تا سن یائسگی (زنان قریشی سادات 60 سال قمری و زن غیرساداتبعد از 50 سال قمری) در یک زمانبندی معلوم هر ماهه (پریود) خون می‌بینند. در حالت دیدن چنین خونی شارع اعتبار حائض (حیض بودن، عادت بودن) برایزن کرده است و چنین وضعیتی بنا به اعتبار و حکم وضعی خدای بزرگ مقرر میشودکه زن برای خارج شدن از این حالت باید ایام خون دیدن حیض را سر کند و سپسغسل حیض همانند غسل جنابت انجام دهد.
2-خون زخم خون زخم عبارتست از خونی که زنان در اثر عمل جراحی یا رشد تومور یازخمهای ناحیه رحم و مجرای آن می‌بینند که چنین خونی غسل یا وضو ندارد بلکههمانند خون‌های عادی باید آب کشیده شود.
3-خون بکارت خونی که در اثر پاره شدن پرده بکارت در اثر مباشرت جنسی یا اقدامفیزیکی دیگر، زن از خود می‌بیند که چنین خونی نیز هیچ غسل یا وضوی خاصیندارد و همانند خون‌های عادی باید آب کشیده و پاک شود.
4-خون نفاس و غسل نفاس خونی است که همراه با بیرون آمدن اولین جز نوزاد از رحم مادر به دنیایخارج رحم از زن خارج میشود و زنان در این حالت را نُفساء یا نَفساءمینامند. کمترین مدتی که زنان زائو این خون را می‌بینند یک لحظه و بیشترین آن دهروز است و زن در پایان خون دیدن بعد از زایمان باید غسل نفاس کند و بنا براحتیاط برای نماز باید وضو بگیرد و به همان غسل اکتفاء نکند.
5-خون استحاضه و غسل استحاضه به غیر از خون‌های حیض که اقل آن سه روز و اکثر آن ده روز اعتبارمیشود و خون زخم که ناشی از بیماری زن در ناحیه رحم و مجاری مربوطه است وخون بکارت که مربوط به پرده بکارت است و خون نفاس که مربوط به اولینخوندیدگی همزمان با زایمان است، خون دیگری که تعریف‌های فوق بر آن صادقنیست به نام استحاضه در فقه اعتبار شده است و زن را در موقع دیدن این خونمستحاضه می‌گویند. خون استحاضه بر سه قسم است: 1- قلیله 2- متوسطه 3- کثیره برای استحاضه قلیله برای هر نماز یک وضو بگیرد. برای استحاضه متوسطه باید برای نماز صبح غسل کند تا صبح روز بعد. برای استحاضه کثیره باید یک غسل برای نماز صبح و یک غسل برای نماز ظهر وعصر و یک غسل برای نماز مغرب و عشا انجام دهد. بنابراین غسل‌های حیض، نفاس، استحاضه از غسل‌های اختصاصی زنان است.
مبحث سوم: انجام غسل‌ها
1-ترتیبی زیر دوش قرار گرفته ابتدا نیت و اراده غسل مربوطه را میکنیم. سپس سر وگردن را می‌شوییم آنگاه نیمه راست بدن و سرانجام نیمه چپ بدن و غسل تماممیشود.
2-غسل ارتماسی که انسان با نیت غسل در استخر یا دریا فرو می‌رود به طوری که آب تمامسطح بدن را فرا بگیرد و سپس از آن خارج میشود غسل ارتماسی تمام است.
(مسأله16) آب كر1 مقدار آبي است كه اگر در ظرفي كه درازا و پهنا و گودي آن2 هر يك سه وجب و نيم3 است بريزند آن ظرف را پر كند4. و وزن آن از صد و بيست و هشت من تبريز بيست مثقال كمتر است5 و به حسب كيلوي متعارف بنابر أقرب 419/377 كيلو گرم مي شود.
1- بهجت:بنابر أقوي...
مكارم:بنابراحتياط واجب...
2- گلپايگاني، صافي، مكارم:طول و عرض و عمق آن...
3- خوئي، تبريزي، بهجت، وحید، صافي:سه وجب...
4- وحید: [پایان مسأله].
صافي:و احتياط آن است كه هر بُعد آن سه وجب و نيم باشد...
سيستاني:آبكر مقدار آبي است كه مساحت ظرف آن سي و شش وجب[1] باشد، و اين تقريباً معادل 384 ليتر است.[پايان مسأله]
تبريزي:و بنا بر أظهر وزن اعتباري ندارد.[پايان مسأله]
سبحانی: و وزن آن – بنابرمحاسبه اهل فن- 384 کیلو گرم است. [پايان مسأله]
مكارم:يا وزن آن 384 كيلوگرم (384 ليتر) باشد و معيار در وجب، وجب هاي متوسط است.
زنجاني:و وزن آن بي اشكال 1200 رطل عراقي است ولي در تبديل مقدار آن به اوزان كنوني در بين دانشمندان اختلاف نظر ديده مي شود؛ بنابر نظر مشهور، مقدار کر (تقریباً 42/377)كيلو گرم مي باشد، ولي ظاهراً مقدار كر بيشتر از اين مقدار است، برخي از بزرگان مقدار آن را تقريباً 77/462 كيلو گرم و برخي ديگر 5/478 كيلو گرم دانسته اند. بنابر اين اگر مقدار وزن آب 480 كيلو گرم باشد، طبق نظر تمامي دانشمندان ، آب كر است. حجم اين مقدار آب در آب مقطّر در دماي چهار درجه، 48/0متر مكعب و در دماي صد درجه، حدود 5/0 متر مكعب و در ساير دماها بين اين دو مقدار مي باشد و در آب غير مقطّر، از مقدارهاي ذكر شده كمتر است[2].
5- گلپايگاني، صافي، فاضل: [پایان مسأله].
خوئي:که تقريباً 377 كيلو گرم است.
بهجت:و کافي است به حسب كيلو 740/376 كيلوگرم باشد و به حسب ليتر هم به همين مقدار مي باشد.
نوري:و احتياط اين است كه مقدار 419/377 كيلو گرم را در نظر بگيرند.
*****
مظاهری: مسأله – آب کر مقدار آبی است که اگر در ظرفی که طول و عرض و عمق آن هر یک سه وجب است بریزند آن ظرف را پر کند. و وزن آن 384 کیلو گرم می باشد.
(مسأله 17) اگر عين نجس مانند بول و خون به آب كُر برسد، چنانچه بواسطهٔ آن، بو يا رنگ يا مزهٔ آب تغيير كند آب نجس مي شود، و اگر تغيير نكند نجس نمي شود.
*****
گلپايگاني، خوئي، تبريزي، بهجت، صافي، سيستاني، وحید:مسأله:اگر عين نجس مانند بول و خون یا چیزی که نجس شده است مانند لباس نجس به آب كُر برسد چنانچه آن آب، بو یا رنگ يا مزهٔ نجاست را بگیرد، نجس می شود و اگر تغییر نکند نجس نمی شود.
زنجاني: مسأله -اگر عين نجس، مانند: بول يا خون، يا چيزي كه نجس شده است، مانند: لباس به آب كر برسد، چنانچه به سبب این ملاقات بو،رنگ يا مزه آب تغيير كند، نجس مي شود، اگر چه آب، بو يا رنگ يا مزه نجاست را نگيرد بلكه به اوصاف ديگري درآيد؛ بنابراين آب كر، اگر به رنگ سرخ خون در نيايد بلكه رنگ آن به سبب ملاقات با خون زرد شود، نجس مي شود، و اگر هيچ يك از اوصاف سه گانهٔ آب به سبب ملاقات تغيير نكند، آب نجس نمي شود.
مظاهری: مسأله – آب کر اگر به واسطه نجاست بو یا رنگ یا مزۀ آن تغییر کند، چنانچه تغییر آن از بین برود و به آب عاصمِ [کر، جاری, باران, چشمه و چاه] دیگری متصل شود پاک می گردد.
مسأله اختصاصي
مكارم:مسأله 25: اگر چيزي كه نجس شده (مانند لباس و ظرف) در آب كُر بشويند پاك مي شود.
(مسأله 18)اگربوي آب كر بواسطه غير نجاست تغيير كند، نجس نمي شود1.
1- بهجت: و تا وقتي كه مضاف نشده پاك كننده است.
مکارم:ولی خوب است از هرگونه آب آلوده اجتناب گردد.
*****
خوئي، تبريزي، سيستاني، وحید: مسأله - اگر بو يا رنگ يا مزهٔ آب كُر بواسطۀ غیر نجاست تغییر کند، نجس نمی شود.
فاضل: مسأله- اگر یکی از اوصاف آب کر بواسطه غیر نجاست تغییر کند، نجس نمی شود.
زنجاني: مسأله - اگر بو، رنگ يا مزهٔ آببواسطۀ غیر نجاست تغییر کند، نجس نمی شود. همچنین اگر آب با نجس ملاقات نكند ولي به سبب مجاورت با آن تغيير كند نجس نمي شود.
مظاهری: مسأله – اگر بو یا رنگ یا مزۀ آب عاصم [کر، جاری، باران، چشمه و چاه] بواسطه غیر نجاست و یا به واسطۀ نجاستی که بیرون آن است عوض شود؛ مثلاً مرداری که پهلوی آب است بوی آن را تغییر دهد، نجس نمی شود.
(مسأله 19) اگر عين نجس مانند خون به آبي كه بيشتر از كر است برسد1 و بو يا رنگ يا مزهٔ قسمتي از آن را تغيير دهد، چنانچه مقداري كه تغيير نكرده كمتر از كر باشد تمام آب نجس مي شود، و اگر به اندازهٔ كر يا بيشتر باشد، فقط مقداري كه بو يا رنگ يا مزهٔ آن تغيير كرده نجس است.
این مسأله دررساله آیت الله مظاهری نیست.
1- مكارم:و قسمتي از آن را تغيير دهد چنانچه باقيمانده به اندازهٔ كُر يا بيشتر است، فقط آن قسمت كه تغيير كرده نجس مي شود و الاّ تمام آن نجس خواهد شد.[پايان مسأله]
(مسأله 20)آب فوّاره اگر متصل به كُر باشد1 آب نجس را پاك مي كند2(در صورتي كه مخلوط با آن شود3) ولي اگر قطره قطره روي آب نجس بريزد آن را پاك نمي كند، مگر آن كه چيزي روي فوّاره بگيرند تا آب قبل از قطره قطره شدن به آب نجس متصل شود4 و با آن مخلوط گردد.
این مسأله دررساله آیات عظام: مکارم ، سبحانی و مظاهری نیست.
1- فاضل:در صورتي كه قبل از قطره قطره شدن به آب نجس متصل شود و بنابر احتياط واجب با آن مخلوط شود آن را پاك مي كند ولي اگر بعد از قطره قطره شدن روي آب نجس بريزد، آن را پاك نمي كند.
2- بهجت: آب نجس و هر متنجس را كه قابل تطهير با آب است پاك مي كند...
3- [قسمت داخل پرانتز در رساله ساير مراجع عظام نيست.]
4- اراكي، تبريزي:[پایان مسأله].
خوئي، بهجت:و بهتر اين است كه آب فوّاره با آن آب نجس مخلوط گردد.
زنجاني، وحید:و بنابر احتياط مستحب آب فواره با آن آب نجس مخلوط گردد.
گلپايگاني، صافي:بنابر احتياط واجب بايد آب فوّاره با آن آب نجس مخلوط گردد.
سيستاني:و لازم است كه آب فوّاره با آن آب نجس مخلوط گردد.
(مسأله 21) اگر چيز نجس را زير شيري كه متصل به كُر است بشويند آبي كه از از آن چيز مي ريزد1اگر متصل به كُر باشد و بو يا رنگ يا مزهٔ نجاست نگرفته باشد2پاك است.
1- مكارم: پاك است، مگر اينكه بو يا رنگ يا طعم نجاست به خود گيرد.
زنجاني: چنانچه متّصل به كُر باشد و بو، رنگ يا مزهٔ آن به سبب ملاقات با نجاست آن چيز تغيير نكرده باشد پاك است.
وحید: اگر متصل به مخزنی باشد که آب آن کمتر از کر نباشد چنانچه بو یا رنگ یا مزۀ آن بواسطه نجاست تغییر نکرده باشد پاک است.
2- خوئي، گلپايگاني، اراكي، صافي، سيستاني، بهجت:و عين نجاست هم در آن نباشد...
*****
مظاهری: مسأله – اگر آب عاصم [کر، جاری، باران، چشمه و چاه] به عین نجس برسد و به جای دیگر ترشح کند پاک است، مثلاً اگر آب لوله در وقت تطهیر به نجاست برسد و به بدن برگردد بدن نجس نمی شود.
(مسأله 22)اگر مقداري از آب كُر يخ ببندد و باقي آن به قدر كُر نباشد چنانچه نجاست به آن برسد نجس مي شود، و هر قدر از يخ هم آب شود نجس است.
این مسأله در رساله آیات عظام مکارم و مظاهری نیست.
(مسأله 23) آبي كه به اندازهٔ كُر بوده، اگر انسان شك كند از كر كمتر شده يا نه مثل آب كُر است1، يعني نجاست را پاك مي كند2 و اگر نجاستي هم به آن برسد نجس نمي شود. و آبي كه كمتر از كر بوده و انسان شك دارد به مقدار كر شده يا نه حكم آب كر ندارد3.
1- فاضل، زنجانی:حكم آب كر را دارد...
2- بهجت:در صورتي كه تفاوت بين آبي كه الان هست و آنچه قبلاً بوده كم باشد...
نوري:چيز نجس شده را پاك مي كند...
3- خوئي، زنجاني، تبريزي، سيستاني:حكم آب كمتر از كر را دارد.
*****
مكارم: مسأله- آبي كه به اندازه كر يا بيشتر بوده چنانچه شكّ كنيم از كر افتاده حكم آب كر را دارد؛ و به عكس، اگر آبي كمتر از كر بوده و شكّ داريم كر شده حكم آب كمتر از كر را دارد.
مظاهری: مسأله – آبی که عاصم [کر، جاری، باران، چشمه و چاه] بوده اگر انسان شک کند که هنوز عاصم است یا نه، حکم آب عاصم را دارد؛ مثلاً آبی که به اندازه کر بوده اگر انسان شک کند از کر کمتر شده یا نه مثل آب کر است. و آّبی که عاصم نبوده اگر انسان شک کند عاصم شده یا نه حکم آب عاصم را ندارد؛ مثلاً آبی که کمتر از کر بوده و انسان شک دارد به مقدار کر شده یا نه، حکم آب کر را ندارد.
(مسأله 24) كر بودن آب به دو راه ثابت مي شود:اول: آن كه خود انسان يقين1 كند2. دوم: آن كه دو مردِ عادل خبر دهند3.
1- گلپايگاني، فاضل، سيستاني، صافي: يا اطمينان...
2- نوري:اوّل: آن كه خود انسان تشخيص دهد...
زنجاني:اوّل: آن كه خود انسان يا نوع مردم يقين يا اطمينان كنند و چنانچه در موردي نوع مردم اطمينان ندارند و انسان برخلاف متعارف اطمينان داشته باشد كفايت نمي كند...
3- خوئي، تبريزي:و بعيد نيست كه قول يك نفر مرد عادل بلكه قول كسي كه مورد وثوق و اطمينان است نيز كافي باشد.
سيستاني:و امّا اگر يك عادل يا ثقه يا كسي كه كُر در اختيار او است خبر دهد اگر مفيد اطمينان نباشد اعتبار آن محل اشكال است.
زنجاني:و بنابر احتياط واجب قول يك نفر عادل كفايت نمي كند.
فاضل:و در ثابت شدن آن به خبر ذواليد اشكال است.
*****
مكارم: مسأله- كر بودن آب را از دو راه مي توان شناخت:
نخست اينكه خود انسان يقين پيدا كند و ديگر اينكه لااقل يك نفر عادل خبر دهد.
بهجت: مسأله- كر بودن آب به سه راه ثابت مي شود:
1- خود انسان يقين كند ،يا اطمينان داشته باشد بنابر أظهر.
2- دو مرد عادل خبر دهند.
3- كسي كه آب در اختيار اوست، بگويد آب كر است؛ مثلاً صاحب منزل بگويد حوض منزل كر است.
وحید: مسأله – کربودن آب به چند راه ثابت می شود:
اول: آنکه انسان یقین یا اطمینان پیدا کند.
دوم: آنکه دو مرد عادل خبر دهند.
سوم: آنکه کسی که مورد وثوق است و ظنّ بر خلاف گفتۀ او نباشد خبر دهد.
چهارم: به قول کسی که آب در اختیار اوست در صورتی که متهم به کذب نباشد.
سبحانی: مسأله – کر بودن آب به سه راه ثابت می شود:
اول: آنکه خود انسان یقین کند.
دوم: آنکه یک مرد عادل خبردهد.
سوم: کسی که آب در اختیار اوست به کر بودن خبر دهد به شرط اینکه از قول او اطمینان حاصل شود.
مظاهری: مسأله – کر بودن آب به سه را ه ثابت می شود:
اول: خود انسان یقین کند.
دوم: یک نفر ثقه خبر دهد.
سوم: کسی که آب در اختیار اوست به کر بودن آن خبر دهد. مثلاً حمامی بگوید آب حوض حمام کر است.
[2] عوامل دیگری همچون فشار هوا بر حجم آب کر تأثیر می گذارد که چون در شرایط معمولی تاثیر آنها اندک است از ذکر آن صرفنظر نمودیم.
آب قلیل
(مسأله 25)آب قليل آبي است كه از زمين نجوشد و از كر كمتر باشد1.
1- بهجت:و آب باران (در حال باريدن) هم نباشد.
*****
زنجاني، فاضل: مسأله- آب قليل: آبي است كه كر، جاري، باران و آب چاه نباشد.
(مسأله 26)اگر آب قليل روي چيز نجس بريزد يا چيز نجس به آن برسد نجس مي شود، ولي اگر از بالا با فشار روي چيز نجس بريزد1مقداري كه به آن چيز مي رسد نجس2، و هر چه بالاتر از آن است پاك مي باشد3، و نيز اگر مثل فوّاره با فشار از پايين به بالا رود در صورتي كه نجاست به بالا برسد پايين نجس نمي شود و اگر نجاست به پايين برسد بالا نجس مي شود.
1- خوئي، تبريزي، وحید:اگر با فشار روي چيز نجس بريزد...
بهجت:اگر از بالا با فشار، بلكه با مطلق حركت از بالا به پايين روي چيز نجس بريزد...
سیستانی،فاضل، مظاهری:اگر از بالا روي چيز نجس بريزد...
زنجاني:اگر با فشار به چيز نجس برسد ،اگرچه از پايين به بالا باشد...
2- خوئي، تبريزي، سيستاني، زنجاني، وحید: و مقداري كه به آن چيز نرسيده پاك است.[پايان مسأله]
3- گلپايگاني، صافي، سبحانی:[پایان مسأله].
*****
مكارم: مسأله- هرگاه چيز نجسی به آب قليل برسد آن را نجس مي كند (بنابراحتياط واجب) امّا اگر از بالا بريزند فقط آن مقدار كه به نجس رسيده نجس مي شود و اگر به صورت فوّاره از پايين به بالا رود و به چيز نجسي برسد قسمت پايين آن نجس نمي شود.
(مسأله 27) آب قليلي كه براي برطرف كردن عين نجاست روي چيز نجس ريخته شود و از آن جدا گردد، نجس است1و همچنين بنابر أقوي بايد2از آب قليلي هم كه بعد از برطرف شدن عين نجاست براي آب كشيدن چيز نجس روي آن مي ريزند و از آن جدا مي شود، اجتناب كنند3. ولي آب
مسأله 264- كسى كه وضو مى‌گيرد مستحب است موقعى كه نگاهش به آب مىافتد
بگويد: «بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ الْماءَ طَهُوراً وَ لَمْ يَجْعَلْهُ نَجِساً»
و موقعى كه پيش از وضو دست خود را مىشويد
بگويد: «اللَّهُمَّ اجْعَلْني مِنَ التَّوّابِينَ وَ اجْعَلْنِي مِنَ الْمُتَطَهِّرينَ»
و در وقت مضمضه كردن يعنى آب در دهان گرداندن
بگويد: «اللَّهُمَّ لَقِّني حُجَّتي يَوْمَ أَلْقاك وَ أَطْلِقْ لِساني بِذِكْرِكَ»
و در وقت استنشاق يعنى آب در بينى كردن
بگويد: «اللَّهُمَّ لا تُحَرِّمْ عَلَىَّ ريحَ الْجَنَّةِ وَ اجْعَلْنِي مِمَّنْ يَشَمُّ رِيحَهَا وَ رَوْحَهَا وَ طِيبَها»
و موقع شستن رو
بگويد: «اللَّهُمَّ بَيِّضْ وَجْهِي يَوْمَ تَسْوَدُّ فِيهِ الْوُجُوهُ وَ لا تُسَوِّدْ وَجْهِي يَوْمَ تَبْيَضُّ فِيهِ الْوُجُوهُ»
و در وقت شستن دست راست
بخواند: «اللَّهُمَّ أعْطِني كِتابي بِيَمِيني وَ الْخُلْدَ في الْجِنَانِ بِيَساري وَ حاسِبْني حِسَاباً يَسِيراً»
و موقع شستن دست چپ
بگويد: «اللَّهُمَّ لا تُعْطِنِي كِتابِي بِشِمِالي وَ لا مِنْ وَراءِ ظَهْرِي وَ لا تَجْعَلْهَا مَغْلُولَةً الى عُنُقي وَ اعُوذ بِكَ مِنْ مُقَطَّعاتِ النّيرانِ»
و موقعى كه سر را مسح مىكند
بگويد: «اللَّهُمَّ غَشِّني بِرَحْمَتِكَ وَ بَرَكاتِكَ وَ عَفْوِكَ»
و در وقت مسح پا
بخواند: «اللَّهُمَّ ثَبِّتْنِي عَلَى الصِّراطِ يَوْمَ تَزِلُّ فِيهِ الاقْدامُ وَ اجْعَلْ سَعْيي في ما يُرْضِيكَ عَنّي يَا ذَا الْجَلالِ وَ الْاكْرَامِ».
1- به نماز جماعت اهميت بدهيد ترك نماز جماعت ،اگر از روي بي احترامي باشد،جايز نيست.
2- با خاطر ايرادات جزيي امام جماعت، ماز جماعت را ترك نكنيد.
3- در هر حال نماز جماعت تشكيل دهيد: حتي با دوستان و اهل خانواده
4- هيچ گاه نماز جماعت را به بهانة درس و كار و... ترك نكنيد.
5- هيچ وقتبه اميد با گام اينكه در نماز فردي حال بهتر و حضور قلب بيشتري داريد ،نماز جماعت را ترك نكنيد.
6- بهتر است قبل از اذان براي جماعت اماده شده باشيد
7- (اطرافيان خود را براي شركت در نماز جماعت تشويق كنيد ( با قول و عمل)
8- چنانچه قبل از اقامة ماعت نماز را فرادي خوانديد بهتر است دوباره نماز را با جماعت بخوانيد
9- براي شركت در نماز جماعت بهترين لباسهاي خود را بپوشيد، و عطر بزنيد.
10-پيش از حضور در جماعت، بوي بد لباس و اعضاي بدن خود را از بين ببريد.
11-سعي كنيد از ابتدا به جماعت برسيد ؛تا فضيلت و ثواب تمام آنرا درك كنيد.
12- هيچگاه با اصرار از ديگران نخواهيد كه در بين صفوف به شما جا دهند.
13-در صف نماز جماعت صفها را منظم تشكيل دهيد.
14- هيچگاه نسبت به ايستادن در كنار افراد ضعيف و فقير تكبر نكنيد.
15- مراقب باشيد، به جهت شرور و تكبر، در صف‌هاي جلو نايستيد و براي ريا در صف‌هاي عقب قرارنگيريد.
16-پاي خود را روي جانماز و مهر ديگران نگذاريد.
17-متوجه نماز خود باشيد و از توجه ديگران و اعمالشان خودداري كنيد.
18-در اعمال نماز جماعت زياد از امام جماعت عقب نيفتيد.
19-دراز كار،صداي خود را به دري بلند نكنيد كه مزاحم ديگران بوده و تمركزشان را به بزند.
20- براي رسيدن به ثواب بيشتر، زود تكبير گفته و اقتدا كنيد.
21- هر گاه خواستيد در حال ركوع اقتدا كنيد، براي خبر كردن امام جماعت يكبار تكبير گفتن كافي است آنرا تكرار نكنيد و آية صبر و ....نخوانيد.
22- در خواندن دعاهاي پس از نماز ؛با ديگران هم صدا و هماهنگ باشيد.
23-پس از اتمام نماز،با برادران ديني احوالپرسي كرده و جوياي احوال غائبين باشيد.
24-هيچگاه از امام جماعت درخواست نكنيد كه سرعت ماز را به دلخواه شما تنظيم كند.
25- درو وقت ورود و خروج،مراقب باشيد پاي خود را روي كفش ديگران نگذاريد.
26- مستحب است بعد از گفتن قد قامت الصلوه امام جماعت ،مأموين برخيزيد.
27- اگر در صف‌هاي جماعت جا باشد ،مكروه است انسان تنها بايستد.
28-مكروه است مأموم ذكرهاي نماز را طوري بگويد كه امام جماعت را بشنود.
29- پيامبر اكرم(ص) فرمودند:يك نماز جماعت بهتر است از چهل سال نماز فرادي در خانه.
30- شركت در نماز جماعت براي هر كس مستحب است به ويژه براي همسايه مسجد.
31-مستحب است كه انسان صبر كند كه نماز را به جماعت بخواند.
32- نماز جماعت، هر چند اول وقت خوانده نشود،از نماز فرادي اول وقت بهتر است.
33- نماز جماعتي كه مختصر خوانده مي‌شود،از نماز فرادايي كه طول بدهد بهتر است.
34- امام يا مأموم مي‌توانند نمازي را كه به جماعت خوانده دوباره به جماعت بخوانند،در صورتي كه جماعت دوم و اشخاص آن غير از اول باشند.
35-فاصلة امام و مأموم و فاصلة صفها زياد نبايد باشد.
36- كسي كه ايستاده نماز مي‌خواند، نمي‌تواند به كسي كه نشسته يا خوابيده نماز اقتدا كند.
37-مستحب است امام در وسط صف بايستد و اهل علم ،كمال و تقوي در صف اول بايستند.
به كوشش فرهاد نشاط فر،كارشناس آموزش و پژوهش
نويسنده:فاطمه وثوقى
آثار فرهنگى، اجتماعى و تربيتى نماز جماعت
خبرگزاري فارس:واژه «صلاة» در لغت به معناى دعاست از آنجا كه نماز شامل دعا نيز مى باشد اين واژه از معنى لغوى خود به اعمالى كه نماز خوانده مى شود, نامگذارى شد. مقاله حاضر به بررسى مختصرى در مورد آثار فرهنگى, اجتماعى و تربيتى نماز جماعت مى پردازد.
((اقم الصلاه لذكرى))(1)
براستى چرا نماز از ميان اعمال و عبادات دين به عنوان ياد خداوند و عمود دين معرفى و توصيه شده است و اندازه ثواب اين فريضه بهنگام برپايى با جماعت خارج از تصور انسان است.
حضرت پيامبر(ص) فرمودند: ((اگر تعداد نمازگزاران صفوف جماعت از 10 نفر فراتر رود, پاداش هر ركعت آن, آنقدر زياد مى گردد كه حتى اگر تمام آسمانها كاغذ شود و تمام درياها مركب, و همه درختان قلم گردند و همه فرشتگان مإمور نوشتن آن, نمى توان پاداش آن را ثبت نمود و پاداش آن فقط در خور محاسبه ذات بيكران الهى است.))(2)
در حديثى ديگر حضرت فرمودند: ((هر كس مقيد به حضور در نماز جماعت تحت هر شرايطى باشد از پل صراط همچون برق عبور مى كند و به بهشت نائل مى گردد.))(3)
مقاله حاضر به بررسى مختصرى در مورد آثار فرهنگى, اجتماعى و تربيتى نماز جماعت مى پردازد.
لكن در اين ميان نبايد از مكان نماز جماعت (مسجد) غفلت كرد.
واژه ((صلاه)) در لغت به معناى دعاست از آنجا كه نماز شامل دعا نيز مى باشد اين واژه از معنى لغوى خود به اعمالى كه نماز خوانده مى شود, نامگذارى شد. بنابراين انسان نمازگزار روزانه 3 يا 5 نوبت به درگاه خالق خود دعا مى كند. به اين معنا كه خدا را به يارى خود مى طلبد و از او انتظار اميد به زندگى شايسته را دارد.
اين نوع ارتباط معنوى به اعتقاد روانشناسان به (درونى شدن) منجر مى شود. كه در اين صورت انسان موحد كسى را جز خداى سبحان اميد و پشتوانه خود نمى داند و اين احساس مايه انگيزش او در تمام عرصه ها خواهد بود. با توجه به اينكه خالق هستى (رب العالمين) است و تمامى فرهنگ از جانب او به بشر رسيده است, شيوه دعا كردن را به بنده خود آموزش داده كه چگونه با خداى خود سخن بگويد و چه چيزى را از او مسئلت نمايد. آنچه در منابع روايى به عنوان عمود دين از نماز ياد شده, در واقع مى توان گفت, به منزله شاهرگ حيات طيبه است كه بنده نمازگزار به دست خود مقدمات آن را فراهم كرده و بنايى محكم و رو به آسمان, به طرف بالا پيش مى برد. تا در هنگام نياز, بر آن تكيه زده و كمر راست كند.
پس بنابراين, اين ستون هرچه بيشتر و محكمتر بنا شود بهره ورى آن نيز افزون خواهد بود.
حال كه دانستيم نماز دعا و نيايش به سوى معبود و ستون دين است, سزاوار است كه اين ستون در مكان هاى مقدس مسجد توسط افراد صالح و پرهيزگار برپا شده و حفظ و حراست گردد.
با مرور آيات و روايات در مورد نماز به اين نكته مهم پى مى بريم كه نماز سررشته ارتباط بنده با خالق بوده و جذابيت اين رشته بسان آهن ربا نمازگزاران متعهد را در اوقات معين روزانه سه يا پنج بار به سوى مكانهاى برگزارى نماز جماعت به قصد احيإ ستونهاى جديد و بسيار مى كشاند.
قطع نظر از احيإ ستونهاى جديد و افزون, استحكام بناى عظيم دين و آئين نيز افزون گرديده و ساليان دراز نسلهاى آينده در زير سايه آرامش بخش آن به حيات طيبه خود ادامه خواهند داد. در اين رابطه قرآن كريم مى فرمايد:
((انما يعمر مساجد الله من آمن بالله واليوم الاخر واقام الصلاه وآتى الزكاه ولم يخش الا الله فعسى اولـئك ان يكونوا من المهتدين)).(4)
واژه ((انما)) كه در عربى به معناى حصر است, تعمير مساجد منحصر به افراد نمازگزار شده مى فرمايد: ((منحصرا تعمير مساجد خدا به دست كسانى است كه به خدا و روز قيامت ايمان آورده و نماز (پنجگانه) بپا دارند و زكاه مال خود بدهند و از غير خدا نترسند آنها اميدوار باشند كه از هدايت يافتگان راه خدا هستند.))
آثار فرهنگى در نماز جماعت چگونه تحصيل مى شود؟
همانطور كه مسجد در صدر اسلام محل پذيرش افراد مختلف و محل اجتماعات سياسى, فرهنگى, اجتماعى بود, امروز نيز پذيراى مربيان و متربيان جهت تعليم و تربيت و مكان اوج سالكان راستين است.
در اينجا ذكر اين نكته لازم است و آن اينكه حضور فيزيكى امام جماعت عملا در ميان همه اقشار مختلف مردم مسلمان و نمازگزار يا ممكن نيست و يا به صورت ملاقات با بخش كوچكى از مردم امكان پذير است. اما به بركت حضور در نماز جماعت ارتباط معنوى و صميمانه مردم با امام جماعت ميسر مى گردد و مردم به عنوان پيام رسانان دين از وجود ائمه جماعات بهره مند مى گردند. و متقابلا آنها نيز درصدد بالابردن سطح فرهنگ و آگاهى اسلامى مردم نمازگزار تلاش مى كنند. و به يارى يكديگر يك فضاى سالم و پاكيزه براى رشد اركان اسلامى و ارزشى مهيا مى نمايند.
همانطور كه مى دانيم تربيت, اركان حيات اجتماعى انسان است, و لذا توجه به ابعاد مختلف تربيتى, توجه به شخصيت والاى انسان است. در اصول تربيتى, محيط زيست يكى از عوامل تإثيرگذار بوده و مى تواند كفه ترازوى تربيت را به نفع خود سنگين نمايد. بنابراين مساجد و مكانهاى برگزارى نماز جماعت به عنوان يكى از محورهاى تربيتى قابل توجه مى باشد.
به هنگام اوقات نماز يوميه, با نداى موذن بندگان صالح, وقت شناس و وظيفه شناس به سوى ميعادگاه روانه مى شوند حضور به موقع و منظم نمازگزاران اثر تربيتى مطلوب در ارج نهادن به نداى ((حى على خير العمل)) دارد و نشانگر نياز انسانها به اعمال نيك مى باشد كه در سايه انجام عمل خير به آرامش درونى مى رسند و با عطر معنويت كه از وجود افراد صالح و متقى تراوش مى كند, روح خود را نيز معطر مى نمايد.
انجام اعمال عبادى نماز جماعت به صورت يك دست و منظم, بيانگر اين حقيقت است كه اگر افراد مسلمان اراده بكنند مى توانند در تمام امور زندگى نظم و انضباط داشته و با بهره گرفتن از قابليت هاى نهان و آشكار خود, حلال مشكلات خود و ديگران باشند.
به عبارت ديگر هم اكنون كه جماعت مومن نمازگزار اراده كرده و به دلخواه و به صورت اختيارى همه با هم, در كنار هم براى احيإ شعائر اسلامى قدم پيش گذاشته و مصمم به انجام آن هستند, به همان نسبت خواهند توانست در ساير امور دينى پيش گام بوده و با بهره گيرى از نيروى ايمان و استعدادهاى موجود, قله هاى كمال را تسخير كنند. و هرگاه اين رفتارها به صورت مدام و مستمر صورت بگيرد (حضور در جماعت) از خلاقيتها و صفات خدا پسندانه افراد صالح بهره برده و متإثر شده, در نتيجه به اصلاح و خودسازى پرداخته و اين شكوفايى را به جامعه نيز سرايت خواهند داد. در علم روانشناسى اين مرحله از رفتار به رمز خويشتن يابى معروف است, مساجد و ساير مكانهاى نماز جماعت علاوه بر محل نيايش بودن, منابع اشاعه فرهنگ اسلامى و محل به نمايش گذاشتن قدرت و اقتدار امت اسلامى نيز مى باشد. و روزانه سه يا 5 بار افراد مومن در خدمت خالق خود بوده و براى جان نثارى و اطاعت از ساير اوامر مولا اعلان آمادگى مى كند و نفس اين عمل هشدارى است براى دشمنان اسلام, و گام نخستين براى حركت احيإ عدالت اجتماعى و ظلم ستيزى.
علاوه بر مطالب ذكر شده اجتماع مسلمين در نماز جماعت بسان دژ محكم و سنگر مقاومت و مقر فرماندهى و محل تصميم گيريهاى مهم سياسى, فرهنگى و اجتماعى مى باشد. و در برابر توطئه گران و بدخواهان دين, اعلام موضع كرده و آرامش نسبى آنها را به هم مى ريزد.
امام راحل(ره) در اين رابطه فرمودند: ((شما ملت براى اسلام قيام كرديد و براى اسلام اين همه زحمت كشيديد و داريد مى كشيد. مراكزى كه مراكز بسط حقيقت اسلام است,. .. فقه اسلام است و آن مساجد است, اينها را خالى نگذاريد اين يك توطئه است كه مى خواهند مسجدها را كم كم خالى كنند. مساجد بايد مركز تربيت صحيح باشد...))(5)
اكنون كه سخن از مسجد به ميان آمده اشاره اى هم به محراب مسجد داشته باشيم. همانطور كه در مقر فرماندهى, فرمانده ارشد در مكان مخصوص قرار مى گيرد و خط و رمز را مشخص مى نمايد و ديگران از او پيروى مى كنند, در مسجد نيز محراب مسجد از يك چنين جايگاهى برخوردار است و امام جماعت به عنوان مربى و رهبر در محل محراب به انجام اعمال عبادى نماز مشغول شده وساير نمازگزاران از وى پيروى كرده و دنباله رو وى مى باشند.
محراب مسجد همانطور كه از نامش پيداست محل جنگ با شيطان است. در اينجا لازم است به نكته اى ظريف اشاره كنيم و آن اينكه از نظر روانشناسى ممارست دائمى انسان با هر چيزى اثر پذيرى را به دنبال خواهد داشت و انسان را قرين خود خواهد كرد.
بنابراين مشاهده روزانه (محراب عبادت) با توجه به فلسفه وجودى محراب, به تدريج توجه افراد نمازگزار را از دشمن درون به دشمن بيرونى معطوف خواهد كرد.
به عبارت ديگر اكنون كه شيطان درونى به چشم مشاهده نمى شود شيطان بيرون كه همانا دشمنان دين اسلام هستند مظهر شيطانند. و قابل موضع گيرى, پس اولين گام, مبارزه با شيطان و ظلم ستيزى در نماز جماعت برداشته خواهد شد.
هرگاه اين احساس و طرز تفكر در جمع نمازگزاران به وجود بيايد, بدون آنكه در اين باره با يكديگر به گفتگو بپردازند همگان نسبت به دشمن خويش اظهار تنفر مى كنند و مانند هيزمى هستند كه مهياى روشن كردن است و اين احساس زمانى به اوج مى رسد كه خطيب جمعه يا جماعت, طى خطابه اى مردم را نسبت به دشمنان دين آگاه كرده و يا در آنها انگيزه هاى نفرت را بيدار كند. و لذا ديده مى شود غالب تظاهرات و اظهار تنفر, نسبت به دشمنان و توطئه گران بعد از نمازهاى جماعت و جمعه صورت مى گيرد.
در تاريخ فلسطين آمده است كه غالب راهپيمايى هاى مردمى به رهبرى روحانيت بعد از نمازهاى جماعت شكل مى گرفت و همراه با پيروزى بود.))
روانشناسان معقتدند هرگاه افرادى عصبانى باشند و در عين عصبانيت اگر با اسباب و ابزارى كه از عوامل تحريك كننده است روبرو شوند عصبانيت آنها شدت خواهد يافت. پس بنابراين نظريه حضور نمازگزاران متنفر از شيطان و مظاهر شيطانى در كنار محراب عبادت, انگيزه ظلم ستيزى را تقويت مى كند و فرهنگ ظلم ستيزى به دست فراموشى سپرده نمى شود. و بلكه همواره افراد مسلمان در حال آماده باش روحى وفيزيكى قرار مى گيرند و از دشمن خود غافل نمى باشند. چنانچه در شكل گيرى و تداوم انقلاب اسلامى ما اين تفكر و احساس نقش كليدى به همراه داشت.
در واقعه كربلا روز عاشورا امام حسين(ع) و انصار باوفايش بعد از انجام نماز ظهر, لباس شجاعت و شهامت بر تن كرده و بر عليه ظلم بنى اميه وارد ميدان نبرد شدند و دليرانه در ركاب امام, جام شهادت را نوشيدند.
سربازان دلير ايران زمين نيز غالبا بعد از نماز جمعه و جماعت عازم جبهه هاى نبرد مى شدند. و طبق آنچه كه راويان جنگ نقل مى كردند, حمله هاى بسيارى, بعد از نماز صورت مى گرفت.
فرهنگ همكارى و تعاون
همكارى و تعاون كه از عوامل وحدت آفرين و استحكامبخش جامعه هستند غالبا در نماز جماعت بيش از ساير اجتماعات به چشم مى خورد. مراعات حقوق ديگران و يارى آنها, رسيدگى به مشكلات برادران دينى در نماز جماعت مطرح شده و به همت مردم كارهاى مفيد و مهم صورت مى گيرد.
به عنوان مثال در اجتماع جمعه و جماعت از مردم خواسته مى شود كه براى رفع خشك سالى در نماز استسقإ حاضر بشوند. و مردم با انگيزه ((تعاونوا على البر)) سه روز به خاطر همنوعان خود روزه گرفته و نماز مى خوانند. اينگونه اعمال نه تنها مشكلات مومنين را از سر راه برمى دارد, بلكه از عوامل پيوند اجتماع و مردم نيز هست, افراد نمازگزار با حضور خود در صفوف نماز به ((اعتصموا بحبل الله)) جامه عمل مى پوشانند.
امام صادق(ع) مى فرمايند: ((به هم بپيونديد و با هم نيكى كنيد و به هم مهربانى كنيد و برادران خوشرفتارى باشيد, چنانكه خداى عزوجل به شما فرموده)) از فرما(6)يشات امام استفاده مى شود كه تعاون و نيكى مهربانى به همراه داشته و موجب جلب ساير مومنين به جمع نمازگزاران مى گردد. امروز در جوامع غير مسلمان عامل اصلى از هم گسيختگى ملتها و دولتها عدم وجود عاطفه و تعاون و دلسوزيست.
رسول مكرم اسلام مى فرمايند: ((من اصبح لا يهتم بامور المسلمين فليس بمسلم;(7) هر كس صبح كند و اهتمامى به كار مسلمانان ندارد, پس مسلمان نيست.)) هرگاه مومنين در سه وعده حضور به امور برادران خود همت بگمارند ديگر تنش روانى در جامعه وجود نخواهد داشت. خداوند سبحان دعايى را قرين اجابت كرده كه در جمع مسلمين دعا شده باشد كه نوعى تعاون به شمار مى رود.
فرهنگ ايثار و انفاق
از ديگر بركات نماز جماعت اشاعه فرهنگ ايثار و انفاق است, كه گاهى در حد اعلا و ممتاز مشاهده مى شود.
جمع نمازگزارانى كه در حال نماز از خداى مهربان هدايت و نعمت را مسئلت مى نمايند ((صراط الذين انعمت عليهم...)) به تبع اين درخواست خود نيز گامى در جهت نعمت بودن براى ساير برادران خود برمى دارد. اعلام نياز بعد از نماز و به دنبال آن اقدام عمل افراد, از شاخصه هاى فرهنگ جمع نمازگزار است زمانى كه آيات ((اهدنا الصراط)) خوانده مى شود همگان هدايت را براى همنوعان خود مى خواهند, در واقع با دعاى خود به ديگران احسان مى كنند. در برخى از آيات نماز و انفاق قرين هم آمده اند:
((والذين صبروا ابتغإ وجه ربهم واقاموا الصلاه وانفقوا مما رزقناهم))(8)
و هم در طلب رضاى خدا راه صبر پيش مى گيرند و نماز بپا مى دارند و از آنچه نصيبشان كرديم پنهان و آشكار انفاق مى كنند)) ((الذين يقيمون الصلاه ومما رزقناهم ينفقون اولـئك هم المومنون حقا لهم درجات عند ربهم ومغفره ورزق كريم))(9) و نماز را با حضور قلب بپا مى دارند و از هرچه روزى آنها كرديم (علم و جاه و مال) انفاق مى كنند. آنها براستى و حقيقت اهل ايمانند و نزد خدا مراتب بلند و آمرزش و روزى نيكو (علم و ادب) مخصوص آنهاست.
بطور طبيعى اطلاع رسانى در مورد نياز و مشكلات مردم محروم در حالت عادى امكان پذير نيست و در صورت اقدام به اطلاع رسانى تنها بخش كوچكى از جامعه مطلع مى شوند. اما حضور در جماعت اين كار را سهل و ساده و به صورت مطلوب امكان پذير مى نمايد. و اقشار مختلف مردم از هر گوشه و كنار شهر در اسرع وقت به نداى هل من ناصر برادران محروم خود لبيك مى گويند و اين رفتار و اعمال انسانى احساس عاطفى را رشد مى دهد.
آثار اجتماعى
تعهد
ميان اديان و مكاتب, اسلام بيشترين توجه را براى مراعات و حقوق انسانها قائل شده و به عنوان حق الناس در جايگاه عدالت اجتماعى آن را مطرح كرده است. هنگام برپايى نماز جماعت مومنين ملزم به مراعات آداب و احكام نماز از جمله غصبى نبودن مكان نماز هستند, به اين معنا كه هرگاه مومن سجاده خود را قبل از سايرين در محل نماز گسترده باشد ديگران حق ندارند آن را برداشته و خود در آن محل به نماز بايستند. همين تعهد در وجود جمع نمازگزار ملكه شده و در ساير امور آنها نيز سرايت داده مى شود و ناخودآگاه تبديل به يك رفتار اجتماعى مى گردد.
تعهد به حضور مستمر و منظم در نماز جماعت نيز تمرينى است براى ساير تعهدات ملى و مذهبى, به بركت اين اخلاق پسنديده محيط كارى و زندگى از يك امنيت و آرامش مطلوب برخوردار مى شود و از سوى ديگر به تنش زدايى كمك چشم گيرى مى كند. احساس مسئوليت قطعا انسان را به تعهد وادار مى كند و سبب حل بسيارى از مشكلات اجتماعى مى گردد. به عنوان مثال در محيط كارى پاسخ به موقع به نياز ارباب رجوع, احساس عاطفى و صميمى آنها را به دنبال خواهد داشت, كه هرگاه اين نوع برخورد در همه محيطهاى كارى و زندگى اجرا شود, جامعه از يك امنيت نسبى برخوردار خواهد شد و اعتماد همگان را جلب خواهد كرد و مشاركت و همكارى را نيز به دنبال خواهد داشت.
همدردى و...
با تجديد حضور در نماز جماعت پيوند عاطفى و معنوى نيز تجديد مى گردد. حضور معنوى كه عامل گسترش مشتركات معنوى مى باشد, جمع نمازگزار را به همسويى و همفكرى فرا مى خواند و اين احساس در آنها به وجود مىآيد كه بنىآدم اعضاى يكديگرند و بنابراين نبايد از درد و رنج هموطنان خود غافل بشوند. و همين احساس از قوه به فعل تبديل شده و افراد مومن را به سراغ دردمندان مى فرستد و با حضور فيزيكى و معنوى باعث تسكين آلام آنها مى گردد.
در جبهه عمل نيز اين رفتار به ساير مومنين انتقال داده مى شود و عزم همگان براى رفع گرفتاريها و احيإ آرامش روانى در جامعه فراهم مى گردد. همدردى و همدلى با مومنين در مكتب انسان ساز اسلام سرآغاز خردمندى است, بعد از ايمان به خدا, و در منابع روائى بدان توصيه شده است.
يكى از علل شاد كردن قلب مومن كه در روايات به آن توجه شده است اين است كه فرد مسلمان با انگيزه شاد كردن دل مسلمانى, با حضور سبز خود بار سنگين درد و رنج را از دوش برادر خود برگرفته و خود را با او شريك مى داند و عامل اميدوارى براى آنهاست و از سوى ديگر احساس همبستگى, مودت, همكارى بين اقشار مردم مسلمان زنده و با طراوت پابرجا مى ماند و آثار مطلوب آن در پرورش و تربيت نسل آينده متجلى مى گردد.
بى شك شكوه و عظمت همدردى در نمازهاى جماعت بيش از ساير اجتماعات خواهد بود و به علت حضور مستمر مردم بدين سان پايه هاى بهداشت روانى در جامعه متزلزل نخواهد شد و جامعه از ابتلا به بيمارى دردناك (بى تفاوتى) نجات پيدا خواهد كرد. به قول روانشناسان در اثر ممارست فكرى و عمل مردم در سه وعده نماز جماعت به درونى شدن اين افكار و رفتار منجر خواهد شد. و يك زندگى ايده آل را براى نسل امروز و آينده تدارك خواهد ديد. احساس همدردى و همفكرى زمانى پديدار مى گردد كه برادرى از درد و رنج برادرش مطلع شود و آن را درك كند.
اين احساس در اجتماع جماعت نمازگزار به راحتى قابل رويت و لمس مى باشد. كه مومنان در كنار هم قرار گرفته ضمن عبادت از حال يكديگر نيز باخبر مى شوند و با هم تشريك مساعى مى نمايند و در صورت عدم حضور دوستى, سراغ او را مى گيرند. و چه بسا در پى او به تكلف نيز مى افتند. اسلام همدردى با ساير بندگان را امرى ضرورى تلقى مى كند و آن را عامل ثبات و آرامش جامعه مى داند. زمانى كه سپاه معاويه به يكى از شهرهاى بلاد اسلامى حمله مى كردند و خلخال از پاى زن يهودى درآوردند, مولاى متقيان فرمودند: اگر مسلمانى از اين غصه بميرد جاى سرزنش نيست. همدردى و همدلى در پايدارى ارزش هاى اسلامى نقش خوبى را ايفا مى كنند و يك حالت عرفان در دلها به وجود مىآورد كه همگان را به سوى معنويت سوق مى دهد.
الكسيس كارل مى گويد: ((احساس عرفانى جنبش است كه از اعماق فطرت ما سرچشمه گرفته است و يك غريزه اصلى است, انسان همانطور كه به آب نياز دارد, به خدا [ ومعنويت] نيز محتاج است, اما آنچه كه اين احساس را پديد آورده يا بيزار كرده نقش اساسى را دارد.))(10)
امام صادق(ع) فرمودند: مومن برادر مومن است, چشم و راهنماى اوست به او خيانت نكند و به او ستم نكند و او را گول نزند و با او وعده خلاف نكند.(11)
در موردى ديگر امام چنين مى فرمايد: ((مومن برادر مومن است چون يك تنند و اگر يكى را دردى رسد, در ديگر پاره هاى تن دريافت مى شود, و روحشان از يك روح است و براستى روح مومن به روح خدا پيوسته تر است از پيوستن پرتو آفتاب بدان.))(12)
با توجه به توصيه هاى امام بر همه مومنان لازم است كه در هر حال از احوال يكديگر باخبر بشوند و تا عضوى از اعضإ پيكر اسلامى آرام نگيرد آنها نيز آرامش نداشته باشند.
دوستى ها
از آنجا كه انسان موجود اجتماعى است در روابط اجتماعى ناگزير از انتخاب دوست مى باشد. مى توان گفت يكى از اركان (وحدت) معاشرتها و دوستى هاى صحيح و سالم در مكان هاى نمازجمعه و جماعت است كه در اثر آشنايى و ديدارهاى روزانه به شكل احسن انتخاب دوست ميسر مى باشد. و حتى ادامه دوستى اين گونه افراد مى تواند در روز قيامت هم به صورت شفاعت چهره بنماياند. ((اين گروه مى توانند در چارچوب اذن الهى درباره افراد خاصى كه روابط معنوى آنان با خدا برقرار بوده و پيوند روحى آنها با شفيعان الهى نگسسته باشد, درخواست آمرزش گناه وطلب مغفرت بنمايند. لازم به ذكر است شفاعت مخصوص افرادى است كه خداپسندانه وارد صحنه قيامت گردند و از گناهانى كه سلب شايستگى شفاعت را مى كنند برحذر باشند.))(13)
دوستانى كه در نماز جماعت انتخاب مى شوند براساس تولى و تبرى است و از اعتياد و قاچاق و... سر درنمىآورد, دوستانى كه با معيارهاى دينى برگزيده شده اند همواره موجب زينت و سرافرازى انسان بوده اند نمونه هاى بارز اين گونه دوستى ها را در دفاع مقدس به وضوح مشاهده كرده ايم كه چگونه تا پاى جان دوستان زخمى خود را از صحنه نبرد خارج مى كردند. و نكته مقابل اين نوع دوستى, دوستى افراد غير صالح و غير منفى است كه غالبا به هنگام گرفتارى نه تنها از دوست خود حمايت نمى كنند, بلكه او را لو مى دهند و يا تنها رها مى كنند!
قرآن مى فرمايد: ((ويوم يعض الظالم على يديه يقول يا ليتنى اتخذت مع الرسول سبيلا (14) يا ويلتى ليتنى لم اتخذ فلانا خليلا لقد اضلنى عن الذكر بعد اذ جإنى وكان الشيطان للانسان خ(15)ذولا))
به خاطر بياور روزى كه ظالم دست خويش را از شدت حسرت به دندان مى گزد و مى گويد: اى كاش من با رسول حق راه دوستى و اطاعت پيش مى گرفتم. اى واى بر من كاش فلان را دوست خود انتخاب نكرده بودم او مرا از ياد حق گمراه ساخت, بعد از آنكه آگاهى به سراغ من آمده بود و شيطان هميشه مخذول كننده انسان بوده است. بنابر فرموده مفسران, اين كار شايد به خاطر اين باشد كه اين گونه اشخاص هنگامى كه به گذشته خويش مى نگرند خود را مقصر مى دانند و تصميم بر انتقام از خويشتن مى گيرند و لذا پشت دست خود را گاز مى گيرند.
حضرت على(ع) مى فرمايند: ((همنشينى با دوست عاقل روح را زنده مى كند)).(16)
و نيز مى فرمايند: ((با دانشمندان و حكما مجالست و همنشينى كردن عقل ها را زندگى مى بخشد و نفوس را از بيماريهاى اخلاقى شفا مى بخشد.))(17)
در منابع روايى آمده است كه انسان با هر چيزى كه مونس شده و آن را دوست داشته باشد روز قيامت با همان محشور مى شود.
نقش تربيتى تربيت زمينه ساز شكوفايى و تقويت رفتارها و اخلاق و آداب صحيح براى زندگى بهتر است .
ساليان متمادى علماى تربيتى با تلاش خود سعى در پيدا كردن راه حلهاى مناسب براى تربيت بوده اند, اما على رغم زحمات انجام شده هنوز هم بشر نتوانسته است به يك تربيت ايدهآل دست يابد, يك فرد مسلمان براى تربيت به ابزار و لوازمى نياز دارد كه خمير مايه آن از منابع اسلامى دريافت مى شود مگر نه اين است كه ما معتقديم اصول اوليه تربيت توسط انبيإ الهى به دست بشر رسيده است بنابراين قبل از آنكه سراغ كتب و علوم جامعه شناسى, روان شناسى و تربيتى برويم بهتر است به منابع اسلامى و در رإس آنها به كتاب خدا رجوع كنيم. خداوند در كلام خود مى فرمايد: ((يا ايها الذين آمنوا لا ترفعوا اصواتكم فوق صوت النبى))(18) اى اهل ايمان (با رسول با ادب سخن بگوييد) فوق صوت پيامبر صدا بلند نكنيد كه اعمال نيكتان (در اثر بى ادبى) محو و باطل شود و شما فهم نكنيد.
در اين آيه شريفه اشاره به حفظ حرمت مربى شده كه متربى ملزم به رعايت آن مى باشد. به اين معنا كه هرگاه انسانهاى هدايت نيافته و تربيت نشده به ديده عظمت و بزرگ به مربى خود ننگرند. در سخنان تربيتى او راهكارهاى تربيتى پيدا نخواهند كرد. و از نظر عمل خداوند سبحان در آداب نماز سلسله مراتب را به اينگونه مشخص كرده است كه شخص نمازگزار ابتدا با تكبيره الاحرام وارد نماز مى شود و در ركعت دوم شهادت به رسالت پيامبر خدا مى دهد و در پايان نماز با درود به صالحان نماز را به پايان مى رساند.
نكته تربيتى اين جاست كه جمع نمازگزاران به جماعت, طبق يك تربيت اسلامى كه ريشه آن در خانواده ها بنا نهاده شده احترام به امام جماعت, افراد مسن و ساير افراد مومن را به فراخور حال و موقعيت معنوى و... رعايت مى كنند. امور تربيتى غالبا با روان سر و كار دارند تا با جسم و آنچه از تربيت در رابطه با جسم بكار گرفته مى شود اكتسابى است از اين رو حضور در جمع تربيت شده مى تواند راه سهل و آسان كسب آداب و اخلاق مقبول جامعه اسلامى را در اختيار جمع نمازگزار قرار مى دهد.
علماى تربيتى نيز به اين مطلب اذعان دارند كه اجراى مناسك دينى به منزله يادآورى و بازخوانى عقايد دينى است ((و تقيد و التزام به قواعد و قوانين اخلاقى, نوعى در قيد شدن است و انسانهاى خويشتن دار بهتر مى توانند اين قيد را بر خويشتن تحميل كنند. مناسك دين نوعى تمرين براى خويشتن دارى و تحمل قيود است و مى تواند مقاومت در برابر جاذبه هاى نفسانى را افزايش دهد و موانع زيست اخلاقى را كم كند. ))(19)
از ديگر نكات تربيتى نماز جماعت مى توان به وقت شناسى اشاره كرد. حاضر شدن منظم و مستمر بر سر نماز جماعت نوعى نظم در زندگى و ساير امور دينى آنها به وجود مىآورد به ويژه نظم در انجام فريضه نماز هر چند در غير نماز جماعت بكند.
خلاصه اينكه نماز جماعت مكان مقدسى است براى عروج به درجات عالى انسانى و رشته اى است براى پيوند دلها و تفكرها در جهت استحكام اتحاد و همبستگى و منبعى است براى تقسيم مهربانى ها و صفا و صميميت ها.
غسل بچه مسلمان اگر چه اززنا باشد، بنابراحتياط، واجب است . وغسل ، كفن ، دفن كافر و اولاد او، جايز نيست . و كسى كه از بچگى ديوانهبوده و بهحال ديوانگى بالغ شده ، چنانچه پدر و مادر او يا يكى از آنان مسلمان باشند،بايد او راغسل داد و اگر هيچ كدام از آنان مسلمان نباشند،غسل دادن او جايز نيست .
مسأله 149 :
بچهسقط شده را، اگر چهار ماه يا بيشتر دارد، بايد بنابراحتياط واجبغسل بدهند و اگر چهار ماه ندارد، بايد در پارچه اى بپيچند و بدونغسل دفن كنند.
مسأله 150 :
اگرميّت و كسى كه او را غسل مى دهد هر دو مرد يا هر دو زن باشند جايز است كهغير ازعورت ، جاهاى ديگر ميّت برهنه باشد.
مسأله 151 :
نگاهكردن به عورت ميّت حرام است ، و كسى كه او راغسل مى دهد اگر نگاه كند معصيت كرده ، ولى غسلباطل نمى شود.
مسأله 152 :
كسىرا كه در حال حيض يا در حال جنابت مرده ، لازم نيستغسل حيض يا غسل جنابت بدهند، بلكه همان غسل ميّت براى او كافى است ولىبنابراحتياطموقع غسل دادن نيّت غسل جنابت و يا حيض را نيز بنمايند.
غسل مس ميّت
مسأله 153 :
اگر كسى بدن انسان مرده اىرا كه سرد شده وغسل اش نداده اند، مس كند، يعنى جايى از بدن خود را به آن برساند، بايدغسل مس ميّت كند.
غسلهاى مستحب
مسأله 154 :
غسل‌ها، در شرع مقدس اسلام بسيار است كه از آن جمله است :
1 - غسل جمعه
2 - غسل شب اول ماه رمضان و تمامشبهاى فردمثل سوم و پنجم و هفتم ، ولى از شب بيست و يكم به بعد مستحب است همه شبغسل كند
3 - غسل روز عيد فطر و عيد قربان
4 - غسل شب عيد فطر
5 - غسل روز هشتم و نهم ذى الحجه
6 - غسل روز اول ، پانزده ، بيست وهفتم و آخر ماه رجب
7 - غسل روز عيد غدير
8 - غسل روز بيست و چهارم ذى الحجه
9 - غسل روز عيد نوروز،پانزدهم شعبان و هفدهم ربيع الاول
10 - غسل كسى كه در موقع گرفتنخورشيد و ماه ، نماز آيات را عمداً نخوانده درصورتى كه تمام ماه و خورشيد گرفته باشد
11 - غسل كسى كه براى تماشاى دارآويخته ، رفته و آن را ديده باشد
12 - غسل براى احرام و طواف و وقوفبه عرفات و مشعر و براى قربانى كردن و سرتراشيدن در منى و براى توبه از معاصى اگر چه گناه صغيره باشد، و براى طلبحاجت و استخاره يعنى طلب خير از خداوند.
تيمّم
مسأله 155 :
در هفت مورد، به جاى وضو وغسل بايد تيمّم كرد:
1 - پيدا نكردن آب
2 - مشقّتبيش از حدّ
3 - ترس از ضرر
4 - نيازبه آب براى حفظ جان
5 - نياز به آب براى تطهير
6 - نداشتنآب مباح
7 - نداشتن وقت براى وضو يا غسل
چيزهايى كه تيمم بر آنها صحيح است
مسأله 156 :
تيمم به خاك ، ريگ ، كلوخ و سنگ ، اگر پاك باشند،صحيح است .
به آجر و كوزه قبل از پخته شدن نيزصحيح است . تيمم بر سنگ گچ و سنگ و سنگ آهكقبل از پخته شدن ، صحيح است .
دستور تيمم
مسأله 157 :
در تيمم ، چهار چيز واجب است :
اول :نيّت
دوم :زدن تمام كف دو دست ، با هم ، بر چيزى كه تيمم به آن صحيح است و بنابراحتياط واجب، همراه با ضربه باشد و گذاشتن دو دست بر زمين كافى نيست
سوم :كشيدن كف هر دو دست به تمام پيشانى و دو طرف آن ، از جايى كه موى سر مىرويد تاابروها و بالاى بينى و بنابراحتياط واجب بايد دستها روى ابروها هم كشيدهشود
چهارم :كشيدن كف دست چپ به تمام پشت دست راست و بعد از آن كشيدن كف دست راست بهتمام پشتدست چپ .
احكامتيمم
مسأله 158 :
تيمم بدل از غسل و بدل از وضو، با هم فرقى ندارند،ولى احتياط مستحب است در تيممبدل از غسل ، بلكه در هر تيممى ، بعد از مسح پيشانى ، يك بار ديگر كف دستهارا بهزمين بزند و پشت دستها را به همين صورتى كه گفته شد، با كف دست ديگر مسحكند.
مسأله 159 :
پيشانى و پشت دستها را بايد از بالا به پايين مسحكند و كارهاى آن را بايد پشت سرهم بجا آورد.
مسأله 160 :
انسانبايد براى تيمم ، انگشتر را از دست بيرون آورد و اگر در پيشانى يا پشتدستهايا در كف دستها، مانعى باشد،مثلاً چيزى به آنها چسبيده باشد، بايد بر طرف كند.
نماز
نماز، مهم ترين اعمال دينىاست كه اگر قبول درگاه خداوند عالم شود، عبادتهاى ديگرهم قبول مى شود و اگر پذيرفته نشود، اعمال ديگر همقبول نمى شود. همان طور كه اگر انسان ، در هر شبانه روز، پنج نوبت در نهرآبىشست و شو كند، چرك در بدنش نمى ماند، نمازهاى پنجگانه هم ، انسان را ازگناهان پاكمى كند.
سزاوار استكه انسان نماز را در اوّل وقت بخواند و كسى كه نماز را سبك شمارد، مانندكسى است كه نماز نمى خواند.
پيغمبر اكرم (ص) فرمودند: ((كسىكه به نماز اهميت ندهد و آن را سبك شمارد، سزاوار عذابآخرت است)).
در حال نماز، به ياد خدا و با خضوع و خشوع و وقار باشد ومتوجه باشد كه با چهكسى سخن مى گويد و خود را در مقابل عظمت و بزرگى خداوند عالم ، بسيار پست وناچيز ببيند. و اگر انسان در موقع نماز، كاملاً به اين مطلب توجه كند، ازخود بى خبرمى شود، چنانكه در حال نماز تير را از پاى مبارك امير المؤ منين عليهالسّلام بيرونكشيدند و آن حضرت متوجه نشدند.
و نيز نماز گزار بايد توبه و استغفار كند و گناهانى كهمانعقبول شدن نماز است ، مانند حسد، كبر، غيبت ، خوردن حرام ، آشاميدن مسكرات ،ندادن خمس وزكات ، بلكه هر معصيتى را ترك كند. نيز سزاوار است كه نماز گزار، كارهايىكهثواب نماز را كم مى كند، بجا نياورد، مثلاً درحال خواب آلودگى و خوددارى از بول ، به نماز نايستد و در موقع نماز، بهآسمان نگاهنكند.
و نيزكارهايى كه ثواب را زياد مى كند، بجا آورد، مثلاً انگشترى عقيق به دست كند ولباس پاكيزه بپوشد و شانه و مسواك كند و خود را خوشبو نمايد.
نمازهاى واجب
مسأله 161 :
نمازهاىواجب به شرح ذيل است :
1 - نماز يوميّه (شبانه‌روز) و آنچه ملحق به آن است مانند نماز جمعه ، نماز احتياط، نمازقضا و نمازى كه نماز گزار دوباره آن را اعاده مى كند
2 - نماز آيات كه به سبب آمدن حوادثى چون : زلزله ، خسوف ،كسوف و مانند اينها واجبمى شود
3 - نمازميّت
4 - نمازطواف واجب خانه كعبه
5 - نماز قضاى والدين بر پسر بزرگ
6 - نمازى كه به سبب اجير شدن و نذر و قسم و عهد واجب مى‌شود.
نمازهاى يوميّه
مسأله 162 :
پنجنماز در روز واجب است :
1 - نماز ظهر (چهار ركعت )
2 - نماز عصر (چهار ركعت )
3 - نماز مغرب (سه ركعت )
4 - نماز عشا (چهار ركعت )
5 - نماز صبح (دو ركعت )
مسأله 163 :
نماز گزار براى بجا آوردننماز صحيح ، چند شرط را بايدقبل از نماز رعايت كند:
اوّل : طهارت
دوم : وقت هر نماز
سوم : قبله
چهارم : پوشش در حال نماز و شرايط آن
پنجم : مكان نماز
وقت نمازهاى يوميّه
وقت نماز ظهر و عصر
مسأله 164 :
نماز ظهر و عصر، هر كدام وقتمخصوص و مشتركى دارند.
وقت مخصوص نماز ظهراز اول ظهر است تا وقتى كه از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر نگذرد. و اگركسى ،اشتباهاً عصر را در اين وقت بخواند، نمازش باطل است .
وقت مخصوص نماز عصرهنگامى است كه به اندازه خواندن نماز عصر، به مغرب ، وقت ماند باشد.
مابين اين دو وقتِ مخصوص ،وقتمشترك نماز ظهر و عصر است .
وقت نماز مغرب و عشا
مسأله 165 :
نماز مغرب و عشا، هر كداموقت مخصوص و مشترك دارند.
وقت مخصوص نماز مغرب
از اول مغرب است تا وقتى كه ازمغرب به اندازه خواندن سه ركعت نماز بگذرد.
وقت مخصوص نماز عشا
براى شخص مختار، موقعى است كه بهاندازه خواندن نماز عشا به نصف شب مانده باشد.
بين وقت مخصوص نماز مغرب و عشا،وقت مشترك نماز مغرب و عشا است .
وقت نماز صبح
مسأله 166 :
نزديك اذان صبح ، از طرفمشرق ، نور سفيدى رو به بالا حركت مى كند كه آن را((فجراول))گويند، موقعى كه آن سفيدى پهن شد،((فجر دوم))واول وقت نماز صبح است .
و آخر وقت نماز صبح ، موقعى است كه آفتاب مى خواهد بيرونآيد.
احكاماوقات نماز
مسأله 167 :
كسىكه فقط به اندازه خواندن يك ركعت نماز وقت دارد، بايد نماز را به نيّت ادابخواند.
مسأله 168 :
مستحباست انسان نماز را در اول وقت آن بخواند و راجع به آن خيلى سفارش شده است . وهر چه به اول وقت نزديك تر باشد، بهتر است .
ترتيبنماز
مسأله 169 :
انسانبايد نماز عصر را بعد از نماز ظهر و نماز عشا را بعد از نماز مغرب بخواند واگر عمداً نماز عصر را پيش از نماز ظهر و نماز عشا را پيش از نماز مغرببخواند،باطل است .
نمازهاى مستحب
مسأله 170 :
نمازهاىمستحبى زياد است و آنها را((نافله))گويند.
دربين نمازهاى مستحبى ، به خواندن نافله هاى شبانه روزى بيشتر سفارش شده است .
نافلههاى شبانه روزى ، در غير روز جمعه ، سى چهار ركعت است :
1 - ظهر، هشت ركعت ، قبل از نماز ظهر
2 - عصر، هشت ركعت ، قبل از نمازعصر
3 - مغرب ، چهار ركعت ، بعد از نماز مغرب
4 - عشا، دو ركعت نشسته ، بعد ازنماز عشا
5 - صبح ، دو ركعت ، قبل از نماز صبح
6 - شب ، يازده ركعت .
نمازشب
دراهميت و فضيلت نماز شب روايات بسيارى وارد شده است ، از جمله : پيامبراكرمصلّىاللّه عليه و آله به على عليه السّلام فرمودند: بر تو باد نماز شب !
آن حضرت در جايى مى فرمايند: آنقدر جبرئيل مرا سفارش به نماز شب كرد كه گويانيكويان امتم شب نمى خوابند. دو ركعت نماز در شب را بر همه دنيا ترجيح مىدهم .
امامعلى عليه السّلام رمودند: نماز شب ، بدن را سالم مى كند.
امام صادق عليه السّلام مىفرمايند: نماز شب ، سبب بخشش گناهان مى شود.
نماز شب ، صورت را نورانى مى كند.
نماز شب ، روزى را زياد مى كند.
روشخواندن نافله شب
مسأله 171 :
نافله شب ، يازده ركعت است به شرح زير:
هشتركعت به نيّت نافله شب ( چهار نماز دو ركعتى )
دو ركعت به نيت نماز شفع
يك ركعت به نيت نماز وتر.
وقت خواندن آن ، بعد از نصف شباست و هر چه به صبح نزديكتر باشد، بهتر است .
نماز شفع هم مثل نماز صبح است .
نماز وتر، به اين طريق خوانده مى‌شود:
پساز نيّت ، حمد و سه مرتبه سوره توحيد و يك مرتبه سوره فلق و يك مرتبه سورهناس خوانده مى شود و بعد از آن ، هر دو دست رامقابل صورت گرفته مشغول خواندن قنوت مى شود و بعد از قنوت ، دست چپ را فقطبهحال قنوت نگه داشته و با دست راست تسبيح را گرفته و در حقّچهل مؤ من دعا مى كند، مثلاً بدين طريق :اللّهمَّ اغْفِرْ لِرُوح اللهالخمينى و ... آنگاه هفتادمرتبه بگويد: اَسْتغِفرُ اللهَ رَبّى و اَتُوبُ اليه و بعد سيصد مرتبهبگويد: اَلْعَفْوَاَلْعفْوَ و سپس هفت مرتبه بگويد: هذا مَقامُ العائذُ بِكَ مِنَ النّ ار وبعد بگويد:ربّ اغْفِرْلى و ارْحَمْنى و تُبْ عَلىَّ اِنَّكَ انتَ التّوّ ابُ الرّحيم .
نمازغفيله
مسأله 172 :
نمازغفيله يكى از نمازهاى مستحبى است كه بين نماز مغرب و عشا خوانده مى شود.
مسأله 173 :
نماز غفيله دو ركعت است ، درركعت اول بعد از حمد به جاى سوره بايد يا بهتر است اينآيه خوانده شود:
در ركعت دوم بعد از حمد به جاى سوره اين آيه قرائت شود:
و عِنْدَهُ مفا تِحُ الْغيبِ لايَعْلَمُها اِلاّ هُو وَ يَعْلَمُ ما فَى الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ و ماتَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍاِلاّ يَعْلَمُها وَ لا حَبَّةٍ فى ظُلُما تِ الْاَرْضِ و لا رَطْبٍ و لايا بسٍ اِلاّ فى كتا بٍ مُبينٍ
در قنوت اين دعا خوانده شود:
اَللّهُمَّ اِنّى اَسْاَلُكَبِمَفا تِح الغَيْبِ الّتى اِلاّ اَنْتَ اَنْ تُصَلِّى على محمَّدٍ و اَنْتَفْعلَ بى ...
سپسحاجتهاى خود را ذكر كرده و بعد بخواند:
اَللّهُمَّ اَنْت وَلىُّ نِعْمَتىوَالْقا درُ على طَلَبَتى تَعْلَمُ حا جَتى فَاَسْاءلُكَ بِحَقِّ محمّدٍ وَسخنان کوتاه فلسفی و ارزشمند"نیچه"امید عظیمی,
چهل حدیث درمورد آخر زمان
1- امیر مومنان(ع): مرد را برای پوشیده نگه داشتن همسرش سرزنش می‌کنند.
2- امیر مومنان(ع) : او [حضرت قائم «عج»] هنگامی ظاهر میشود که حقیقتها کم اجر و دنباله روها از نابخردان پیروی کنند.
3- امیرمومنان(ع): عربها دچار اختلاف شوند اشتیاق به ظهور افزون شود.
4-امیرمومنان(ع): عفاف و خویشتن داری از جامعه رخت بربندد و … و شیطان بر همگانچیره شود.
5- امیر مومنان(ع): زنها فرمانروایی کنند، حوادث جانکاه وکمرشکنی روی می دهد.
6- امیر مومنان(ع): هنگامی که مرد ها با مردها درمی آمیزند و زنها با یکدیگر.
7- امیر مومنان(ع): عراق را فتح کنند و هرنوع اختلافی را با خونریزی پاسخ دهند.
8- پیامبر(ص): برای مردم روزگاریمیرسد که تنها همّ وغمّشان شکم آنها و شرف آنها تجمّلات زندگی و قبلهء آنهازنهایشان می گردد.
9- پیامبر(ص): دین و آئین آنها درهم ودینارشان می‌باشد، آنها بدترین خلایق هستند برای آنها نزد خدا ارج و مقامی نیست.
10- پیامبر(ص): هنگامی که روابط نامشروع شیوع پیدا می کند زلزله زیاد می شود.
11-پیامبر(ص): هنگامی که برای کارهایناشایست تعاون وهمکاری کنند و در احکام دین از یکدیگر دوری کنند.
12- پیامبر(ص): انسان به پدر ومادرش جفا می کند ولی با دوستانش از راه وفا وصفاوار د می شود.
13- پیامبر(ص): هنگامی که تکبّر و خودپرستی در اعماقدلها نفوذ کرد آنطور که سمها در بدنها نفوذ میکند.
14- پیامبر(ص): گناهان علنی شوند و محرّمات الهی سبک شمرده شوند.
15- پیـامبر(ص): زمـانی می آید که مـردم گـرگ درنده می شونـد، هر کس گرگ نباشد او رامیخورند.
16- پیامبر(ص): مردم به انجام منکرات تظاهر می کنند … واموال فراوان برای غنا و موسیقی خرج می شود.
17- امیر مومنان(ع): کسیکه امر به معروف کند، خوار شود و کسی که مرتکب گناه شود، مورد ستایش قرارگیرد.
18- امیر مومنان(ع): هنگامی که نیازها وگرفتاریها فراوان شودمردم همدیگر را نشناسند
19- امیر مومنان(ع): انسان برای استمداد به نزدبرادرش برود، او را در قیافه ای دیگر غیر آنچه بود می بیند.
20- امیر مومنان(ع): شکافنده هابشکافند و پیش بتازند ،تیز پروازان حمله کنند.
21- پیامبر(ص): هنگامی که امت من نماز را ضایع کنند و از شهوات پیروی کنند.
22- امیر مومنان(ع): پشتها سنگین شود و حوادثپیاپی واقع شود.
23- پیامبر(ص): مرد ها خود را شبیه زنها و زنهاخود را شبیه مرد ها می کنند.
24- پیامبر(ص): هنگامی که زنها جامه مردانرا بپوشند و پوشش حیاء از آنها گرفته شود.
25- پیامبر(ص): سپس زمانی می‌آید که قاریان قرآن را می خوانند ولی از حلقومشان تجاوز نمیکند (عمل نمی‌شود…).
26- پیامبر(ص): قرآن را طبق خواسته های خودتوجیه می کنند و آئین خدا را آراء خود تفسیر و تحلیل می کنند.
27- پیامبر(ص): ثروتمندان امت برای سیاحت به مکه می روند ومتوسطین آنها برایتجارتو فقرا برای ریاء و تظاهر (افراد خالص کم اند).
28- پیامبر(ص): قرآن با نی و لحن غنا خوانده می شود، بدون آینکه به هنگام تلاوت با خوفوخشیت از پروردگار همراه باشد.
29- پیامبر(ص): پس می بینی که گوش دادنبه قرآن برای مردم بسیار سنگین است و گوش دادن به صداهای باطل آسسان و فرحبخش شده است.
30- امیر مومنان(ع): آلات لهو و لعب در رهگذر مردم آشکارابه کار گرفته میشود، مردم عبور می کنند و کسی جرئت نمی کند از آن جلوگیری کند.
31- پیامبر(ص): (در آخر الزمان یعنی نزدیکی ظهور) زمین لرزه بسیار می شود.
32- پیامبر(ص): انتظارمیرودکه حتی یک قفیزگندم ویک درهم پول به مردم عراقنرسد.
33- امام صادق(ع): رودخانه ها خشک می شود و قحطی و گرانی پیش می‌آید.
34- پیامبر(ص): سه پرچم در یک سال و یک ماه و یک روزخروج می‌کنند(۱ـ سفیانی ۲ـ خراسانی ۳ـ یمانی (
35- امام صادق(ع): مردی از اولادعمویم زید در یمن خروج می کند.
36- پیامبر(ص): یمانی ازشیعیانامیرمومنان (ع) است خروج یمانی و سفیانی مانند دو اسب مسابقه همزمان بهدنبال ییکدیگر است.
37- امام صادق(ع): در آن میانپرچم های هدایت از خراسان بیرون آمده با شتابی هر چه تمام تر منازل را طیکرده و پیش می تازند و تعدادی از یاران قائم (عج) در میان آنها خواهندبود.
38- امام صادق(ع): هنگامی که پرچم های سیاه از خراسان به راه افتادبه سویش بشتابید ولو با سینه خیز رفتن از روی برفها باشد.
39- امامصادق(ع): آگاه باشید که آنها (سپاه خراسانی) یاران حضرت مهدی (عج) هستند وزمینه ی سلطنت جهانی او را فراهم میسازند.
40- پیامبر(ص): اگر سفیانیرا ببینی او را پلید ترین مردم می یابی.
رسول خدا (ص) :
1.وقتی آخرالزمان فرا می رسد مرگ نیکان امت مرا گلچین می کند چنانکه شما خرماهای خوب را از طبق انتخاب می کنید.
(نهج الفصاحه ، حدیث 189)
2.فرصت را برای اعمال نیک بیش از آنکه فتنه هایی مانند پاره های شب تاریک پدید آید غنیمت شمارید در آن هنگام انسان صبح مومن است و شب کافر می شود شب کافر است و روز مومن می شود و دین خود را به عرض ناچیز دنیا می فروشد. (نهج الفصاحه ، حدیث 1075)
3.روزگاری به مردم رخ نماید که مرد میان بی عرضگی و نادرستی مخیر شود هر که در آن روزگار باشد باید بی عرضگی را بر نادرستی ترجیح دهد. (نهج الفصاحه ، حدیث 1752.
4.فرصت را برای اعمال نیک بیش از آنکه شش چیز رخ دهد غنیمت شمارید , فرمانداری سفیهان و کثرت شرط در کار معامله و فروش منصب ها و کوچک شمردن خونریزی و بریدن با خویشاوندان و تازه رسیدگانی که قرآن را به آواز خوانند و یکی را به امامت وادارند که برای آنها تغنی کند اگر چه دانش او کمتر باشد. (نهج الفصاحه ، حدیث 1074)
5.فتنه هایی خواهد بود که در اثنای آن مرد به صبح مومن باشد و به شب کافر شود , مگر آنکه خدایش به علم زنده دارد.
(نهج الفصاحه ، حدیث 1734)
6.پیش از رستاخیز دروغگویان پدیدار می شوند از آنها حذر کنید. (نهج الفصاحه ، حدیث 844)
7.بر امت من زمانی بیاید که فقیران فراوان شوند و فقیهان کم شوند و علم بر گرفته شود و آشوب فزونی گیرد , آنگاه پس از آن زمانی بیاید که مردانی از امت من قرآن خوانند که از گلویشان بالاتر نرود , آنگاه از پس از آن زمانی بیاید که مشرک به خدا با مومن مجادله کند و سخنانی نظیر او گوید. (نهج الفصاحه ، حدیث 1755)
8.دستاویزهای اسلام یکایک شکسته می شود و چون دستاویزی شکسته شد مردم به دستاویز بعدی چنگ می زنند , نخستین دستاویزی که شکسته می شود حکومت حق است و آخر آن نماز است. (نهج الفصاحه ، حدیث 2222)
9.روزگاری به مردم رسد که مرد اهمیت ندهد که مال چگونه به دست آرد ؛ از حلال یا حرام. (نهج الفصاحه ، حدیث 2364)
10.روزگاری به مردم رسد که یکی نماند مگر آنکه ربا خورد و اگر نخورد غبار آن بوی رسد. (نهج الفصاحه ، حدیث 2365)
11.زمانی به مردم رسد که راست گو را تکذیب کنند و دروغگو را تصدیق کنند و امین را خائن شمارند و خائن را مومن پندارند و مرد بی آنکه شهادت از او خواهند شهادت دهد و بی آنکه قسم از او خواهند قسم خورد و خوشبخترین مردم فرومایه پسر فرومایه باشد که به خدا و پیغمبرش ایمان ندارد. (نهج الفصاحه ، حدیث ی‌کنیم یا حتی)
12.دو مستی شما را خواهد گرفت مستی عیش دوستی و علاقه به نادانی در آن هنگام امر به معروف و نهی از منکر نکنند.
(نهج الفصاحه ، حدیث 2032)
13.اگر از آنچه من می دانستم بدانستید بسیار می گرستید و کمتر خنده می کردید , نفاق اشکار شود و امانت برخیزد و رحمت بر چیده شود و امین را متهم کنند و خیانت گر را امین شمارند و فتنه ها چون شب تاریک شما را فرا گیرد. (نهج الفصاحه ، حدیث 2323)
14.روزگاری به مردم بیاید که هر که خواهد دین خود را نگه دارد چنان باشد که آتش به دست گرفته باشد. (نهج الفصاحه ، حدیث 3205)
15.روزگاری به مردم بیاید که مومن از بزش خوارتر باشد. (نهج الفصاحه ، حدیث 3206)
16.از علائم رستاخیز آنستکه دانش از میان برخیزد و جهالت آشکار شود و زنا رواج گیرد و شراب نوشند , مردان برونند و زنان بمانند تا حدیکه پنجاه زن یک سر پرست داشته باشند. (نهج الفصاحه ، حدیث 908)
ی‌گیرند.
احادیثی بیشمار از پیغمبردراین باره از شیعه واهل سنت نقل شده که در اینجا به انها اشاره میکنیم : زمانی بر مردم بیاید که چهرههایشان چهره های آدمیان ولی دلهایشان دلهای شیاطین باشند ، بسان گرگاندرنده خونریز بوند ،از منکرات اجتناب نکنند، پیوسته به کارهای ناپسند خویشادامه دهند ، اگر در جمع آنها باشی به تو دروغ گویند و اگر خبری برایشانباز گویی تو را دروغگویی شناسند و چون از آنها غایب باشی غیبتت کنند . سنت در نزد آنان بدعت و بدعتدر نزد آنان سنت باشد ، شخصیتهای وزین به نزد آنها حیله گر بود و اشخاصحیله گر به نزد با شخصیت و وزین خوانده شود . مومندر نزد آنان حقیر و بی مقداربودو فاسق بهپیش آنها محترم و راجمند باشد ، کودکانشان پلید و گستاخ و بی ادب وزنانشان بی باک و بی شرم بوند ، پناه بردن به آنها خواری و اعتماد به آنانذلت و در خواست چیزی از آنها نمودن جامه درویشی به تن کردن و مایه بیچارگی وننگ است . در آن هنگام خداوند ، آنان را از باران به هنگام محروم سازد و دروقت نا مناسب بر آنها ببارد . بدانشان را بر آنان مسلط کند ،که آنان را به انواع عذاب معذب دارند ، که آنان فرزندانشان را از دم تیغبگذرانند و زنانشان را زنده بدارند ، نیکانشان دعا کنند ولی اجابت نشود. در جایی دیگر رسول خدا فرمود : زمانی بر مردم بیاید که شکمهاشان خدایان آنها ، و زنانشان قبله گاهشان (کهتمام توجهشان به زنانشان بوند) و پولشان دینشان بود(که در حد پرستش آن رادوست دارند) و کالای دنیوی مایه شرف و اعتبار و ارزش خویش دانند . از ایمان جز نامی و از اسلامجز آثاری و از قرآن جز درس نماند. مسجدهایشان فقط از حیث ساختمان آباد باشد، ولی دلهایشان از جهت هدایت خراب بود . علمای آنهابدترین خلق خدا بر روی زمین بوند ، در آنروز است که خداوند ، آنها را به چهار بلا مبتلا سازد ، تجاوز به نامسوشان وهتک حرمت از ناحیه زورمندان ، و خشکسالی ، و ظلم و ستم از جانب زمامداران وقاضیان . اصحاب از سخنان آن حضرت سخت به شگفت آمدند و گفتند : یا رسولالله ! مگر آنها بت پرست بوند ؟ فرمود : آری هر درهمی به نزد آنها بتی استکه در حد پرستش به آن تعلق خاطر دارند . و در جایی دیگر میگوید : روزگاری بیاید کهمردمآنچنان ازعلما بگریزندکه گوسفند از گرگ گریزد ، در آن هنگامخداوند آنها را به سه بلا دچار سازد : نخست آنکه برکت از مالشان بگیرد ،سلطانی ستمگر بر آنها مسلط سازد و سوم انکه بی ایمان از دنیا بروند . و در جایی دیگر میگوید : زمانی بر مردم بیاید که آنکس دین خویش را به سختی حفظ کند به کس ماند کهآتش در دستخود نگه دارد.(بحارالانوار جلد 22ص453)وکنزالاعمال حدیث و در جایی دیگر میگوید : زمانی برسد که از قرآن جز رسم خطی و از اسلام جز نامی نماند ،که گروهی به دین نام خدا در جهانخوانده شوند در حالیکه همین گروه از هرکسی از اسلام دورتر بوند مسجدهاشان از حیث ساختمان آبادولی از نظر اینکه مرکز هدایت باشد خراب ،فقیهاشانبدترین خلق زمین بوند که از آنها فتنه بر میخیزد . و به خودشان برگردد. قرآن و اهل آن در اقلیت باشندو انها در میان مردم باشند و در عین در میان آنها نباشند ، با مردم باشندولی براستی با مردم نباشند ، زیرا هدایت با ضلالت همراست گرچه در کناریکدیگر باشند .(بحارالانوار جلد52ص190) و نیز در جایی فرمود : زمانیبر مردم بیاید که زمامدارانشان به شیوه جباران و ستمگران عمل کنند وعلمایشان طمکار و کم پرهیز ، و بازرگانانشان رباخوار و فریبکار ، و زنانشانخود را برای نامحرامان بیارایند در آن هنگام اشراشان بر آنها چیره گردند وهر چه دعا کنند به اجابت نرسد . زمانی بر مردم بیاید که اخلاقانسانی از آنان رخت بربندد چنانکه اگر نام یکی را بشنوی به از آن بود کهآن را ببینی و یا اگر اورا ببینی به از آنست که او را بیازمایی و چون اورابیازمایی حالاتی زشت و ناروا در او مشاهده کنی . دینشان پول و قبله گاهشانزنانشان بود ، برای رسیدن به گرده نانی کرنش کنند نه خود را در پناه اسلامدانند و نه به کیش نصرانی زندگی کنند . مردمان به پراکندگی مصممباشند و از هماهنگی و اتفاق نظر و اتحاد بدور بوند . آنچنان به قوانیناسلامی بی اعتنا بوند که گویی آنان خود پیشوای قرآن بوند نه قرآن پیشوایآنها ، از حق جز نامی بنزد آنها نمانده باشد و از قرآن جز خط و ورقینشناسند ، بسا یکی در درس قرآن و تفسیر وارد شود ، هنوز جا خوش نکرده ازدین خارج شود . و چون در آخرالزمان دینتان دستخوش افکار گوناگون شود و کمترکسی بود که دینش را حفظ کند.بحار ج 77ص369 و فرمود : زمانی بر مردمبیاید کههیچ دیندار دینش برایش سالم نماندجز اینکه از قله کوهی بگریزد یا از سوراخی به سوراخ دیگر پناه برد چونروباه که با بچه هایش چنین کند ، و این آخرالزمان باشد ، هنگامی کهمعیشت جز با گناه تامین نگردد، چون این وضع پیشآیدعزوبت و تجرد حلالشود ، در آن روزگار است کهمرد به دست پدر و مادرش تباه و گمراه شود و اگر پدر و مادر نداشته باشدبدست زن و فرزندش و اگر زن و فرزند نداشته باشد هلاکت و تباهیش بدست خویشانو همساگانش باشد که او را به تهیدستی و فقر سرزنش کنند و تکالیفی بر اونهند که وی از عهده ان بر نیاید تا گاهی که او را به پرتگاههای هلاکت سقوطکند .کنزالاعمال حدیث 31008 و نیز فرمود : در آخرالزماندغلبازان و فریبکارانی بیایند که حدیثهایی نویین بر شما بخوانند انچنان کهنه شما و نه پدرانتان چنین حدیثهایی شنیده باشد پس دوری گزینید از آنهامبدا به دام تزویر و فریبشان بیفتید .کنزالاعمال حدیث 290324 و فرمود : قیامت بر پا نگرددتا اینکه حیا از کودکان وزنان برود . و نیز فرمود : در آن زمانرباخواری و زنا کاری آشکار شود .(کنزالعمال) علی بن ابی طالب از آنهاپرسید : آیا در آنزمان مومنانی وجود دارند ؟ فرمود آری . پرسید آیا ازایمان آنان بر اثر فتنه ها چیزی کاسته میشود ؟ فرمود نه ، مگر آن مقدار کهقطرات باران از سنگ خارا بکاهد اما آنان در رنج بسر برند. امیرالمونین فرمود : زمانی برمردم بیاید که مقرب نباشد جز به سخن چینی ، وجالبشمرده نشود جز فاجر بودن، و تحقیر نشود جز افرادبا انصاف، در آن زمان دستگیری مستمندان زیان بشمارآید و صله رحم لطف وبزرگواری بشمار آید .(نهج/حکمت 102) امام سجاد فرمود : چون خداوندمیدانست در آخرالزمان روشنفکرانی دقیق النظر خواهد آمد از این جهت قلهوالله و احد و آیاتی از سوره حدید نازل کرد. بحار 60/18
چون قائم ما قیام کند خداوندانچنان نیرویی به چشم و گوش پیروانش داده که به پیک و پیام اور نیازینداشته باشند و به هرکجای جهان که باشند امام خود را ببینند و سخنش رابشنوند. امام صادق. بحار ۳۶/۴۵
ظهور زنان عريانِ پوشيده
سيكون في آخر هذه الأمة رجاليركبون على المياثر حتى يأتوا أبواب مساجدهم نساؤهمکاسياتعاريات»«درنسلهاي آخر اين امت مرداني هستند که سوار بر زين‌هاي بزرگ مي‌شوند تااينکه جلو درب مساجد پياده مي‌شوند. زنانشان گرچه لباس بر تن دارند ولياندام آنها آشکار است. »مستدرک حاکم (4/436) فرمودند: «صنفان من أهل النارلم أرهما: قوم معهم سياط کأذناب البقر يضربون بها الناس ونساء کاسياتعاريات مميلات مائلات رؤوسهنّ کأسنمةالبخت المائلة لا يدخلن الجنة ولا يجدن ريحها وإن ريحها ليوجد من مسيرة کذاو کذا»«دو صنف ازانسانها جزو اهل جهنم هستند تاکنون آنها را نديده بودم. افرادي که شلاقيمانند دم گاو در دست دارند و با آن مردم را مي‌زنند. و زناني پوشيده ازلباس ولي در عين حال لخت و عريانند آنان از طاعت خدا بدورند و با بيحجابيخود را به طرف مردان سوق مي‌دهند. سر آنان مانند کوهان شتر لاغر اندام است. به بهشت وارد نمي‌شوند و بوي آنرا نيز حس نمي‌کنند در صورتي که بوي بهشتاز فاصله فلان و.... حس مي‌شود». شرح نووی مسلم (17/191) اين احاديث از معجزات پيامبر گرامي -صلى الله عليه وسلم- به حسابميآيند زيرا تمام آنها قبل از ما و همچنين امروز بيشتر از گذشته تحققيافتهاند پيامبر گرامي ايننوع زنان را «کاسيات عاريات» ناميده است زيرا لباس مي‌پوشند ولي چونلباسها شفاف و ناز کند بدن آنان را نمي‌پوشاند مانند اغلب لباس زنان
<-PollName->
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
تبادل
لینک هوشمند
